Τουρισμός – Πολιτισμός – Κοινωνική Οικονομία: Συνδέονται;

Αναδημοσίευση από Oikopress

Γράφει η Ελένη Κατσίμπρα,
Γεωγράφος, M.Sc.

«Τα εθνικά πάρκα προσφέρονται για έμπνευση, επιστημονικούς σκοπούς, καλλιέργεια και αναψυχή»

Διακήρυξη του Δελχί για τα εθνικά πάρκα

«Πρέπει να οργανώσουμε τον τουρισμό έτσι ώστε να μην είναι μόνον μια καλή εμπορική δοσοληψία, αλλά και μια ευκαιρία για να δημιουργηθεί ένας πιο καλλιεργημένος και ειρηνικός κόσμος».

A.Haulot, π.Πρόεδρος Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού

«Ο ίδιος ο τόπος σε προκαλεί αισθητικότερα να τον αισθανθείς και ιστορικότερα να τον εννοήσεις».

Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος

Μετά την αποδοχή της πρότασης της Social Activism Αθηνών για πολιτιστική αξιοποίηση των πάρκων του Πεδίου του Άρεως και του Φιλοπάππου, στη συζήτηση που έγινε μεταξύ των μελών της συντακτικής ομάδας, ο Διευθυντής κ. Βασίλης Τακτικός διατύπωσε το πλαίσιο πάνω στο οποίο πρέπει να επεκταθεί περεταίρω η πρόταση.

Συγκεκριμένα, τα πάρκα του Πεδίου του Άρεως και του Φιλοπάππου θα πρέπει να αξιοποιηθούν ως θεματικά πάρκα πολιτισμού και πρασίνου και ακολούθως ως θεματικά πάρκα πολιτιστικού τουρισμού. Αυτό μπορεί να γίνει εάν στο σχεδιασμό του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας προστεθεί το κοινωνικό κεφάλαιο των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών με στόχο την ανάπτυξη του τουρισμού κοινωνικής οικονομίας. Όλο αυτό το σχέδιο μπορεί να υλοποιηθεί στη βάση μιας μεγάλης σύμπραξης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών στον πολιτισμό και το περιβάλλον.

Σε αυτό το σημείο κρίνεται απαραίτητο να προσδιοριστεί ο ορισμός του πολιτιστικού τουρισμού. Ο πολιτιστικός τουρισμός είναι ο τουρισμός που γίνεται για πολιτιστικούς λόγους. Δηλαδή, έχει σαν κύριο τουριστικό προϊόν την επαφή, γνωριμία, γνώση και απόλαυση του πολιτισμού των τουριστικών προορισμών και των διαφόρων πολιτιστικών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων.

Αυτή η μορφή τουρισμού περιλαμβάνει:

1. 1.Επισκέψεις σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικά μνημεία, πινακοθήκες, βιβλιοθήκες, παραδοσιακούς οικισμούς, μοναστήρια, αξιοθαύμαστες φυσικές περιοχές, κτίρια με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κ.α.
2. 2.Παρακολουθήσεις συναυλιών, θεατρικών παραστάσεων, όπερας, παραδοσιακών χορών και τραγουδιών, παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων και παραδοσιακών εθίμων κ.α.
3. 3.Συμμετοχή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις όπως πανηγύρια, φεστιβάλ, κοινωνικές και πνευματικές δραστηριότητες, εκδρομές, μαθήματα που αναφέρονται στον πολιτισμό κ.α.

Τα πάρκα του Πεδίου του Άρεως και του Φιλοπάππου μπορούν να αποτελέσουν πυρήνες υποδοχής τουριστών που επιλέγουν να ακολουθήσουν τον πολιτιστικό τουρισμό και να έρθουν σε επαφή τόσο με το φυσικό περιβάλλον όσο και με τα πολιτιστικά δρώμενα που μπορούν να αναπτυχθούν σε αυτούς του δυο χώρους.

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια σταδιακή μεταστροφή των προτιμήσεων των τουριστών από το μαζικό και απρόσωπο τουρισμό σε έναν πιο συμμετοχικό και με σεβασμό στον πολιτισμό και στο περιβάλλον τουρισμό. Αυτή η τάση οδηγεί στη δημιουργία αειφορικού ή βιώσιμου τουρισμού με σημαντικά πλεονεκτήματα τόσο για τους τουρίστες, όσο και για τους χώρους υποδοχής τους. Η ιστορικότητα, ο πολιτισμός και το περιβάλλον είναι στοιχεία που συγκινούν ολοένα και περισσότερους τουρίστες προκειμένου να επισκεφθούν έναν τόπο, καθώς θα μπορούν να συλλέξουν εικόνες, αλλά και εμπειρίες. Με αυτό τον τρόπο, διαμορφώνεται ένας δημιουργικός και κατ’ επέκταση ένας ποιοτικός τουρισμός, που στόχος του είναι η συμμετοχικότητα και η βιωσιμότητα.

Η Αθήνα αποτελεί τόπο με έντονη και πλούσια πολιτισμική κληρονομιά τόσο βάση του αρχαιολογικού της υποβάθρου, όσο και της ιστορία της. Ωστόσο, δεν έχει αξιοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο πολιτιστικό προορισμό, όπου ο τουρίστας θα έχει τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή και να βιώσει την ελληνική κουλτούρα και την πνευματική κληρονομιά της Αθήνας.

Οι δυο πνεύμονες πρασίνου, του Πεδίου του Άρεως και του Φιλοπάππου, που βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση στην πόλη και με εύκολη προσπελασιμότητα, μπορούν να αποτελέσουν πυρήνες πολιτιστικών δραστηριοτήτων, τόσο για τους κατοίκους, όσο και για τους τουρίστες. Συγκεκριμένα, τα πάρκα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από πολιτιστικές οργανώσεις και συλλόγους για διάφορα πολιτιστικά δρώμενα, όπως παραδοσιακοί χοροί, συναυλίες παραδοσιακής μουσικής, εκθέσεις παραδοσιακών προϊόντων κ.α. Με αυτόν τον τρόπο, οι κάτοικοι της Αθήνας, αλλά και οι τουρίστες που ενδιαφέρονται για τον πολιτισμικό τουρισμό μπορούν να έρθουν σε επαφή με την ελληνική κουλτούρα, αλλά και τα ελληνικά έθιμα. Επιπλέον, μπορούν να γίνουν φεστιβάλ και εκθέσεις νέων καλλιτεχνών, ιδιαίτερα την τουριστική περίοδο, με αποτέλεσμα ο τουρίστας να έχει τη δυνατότητα να απολαύσει την κουλτούρα και τον τρόπο έκφρασης των νέων Ελλήνων.

Σε αυτό το σημείο τίθεται και το ερώτημα του κατά πόσο μπορεί να συμβάλλει η κοινωνική οικονομία στην ανάπτυξη του πολιτισμικού τουρισμού. Η οργάνωση και διαχείριση των πολιτιστικών δρώμενων στα πάρκα μπορεί να γίνει από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, μέσα από ειδικά αναπτυξιακά προγράμματα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας και απασχόλησης. Σε ό,τι αφορά στις εκδηλώσεις, το όφελος που προκύπτει είναι διττό, καθώς οι πολιτιστικοί σύλλογοι και οι καλλιτέχνες έχουν τη δυνατότητα να προβληθούν και να αναδείξουν τη δουλειά τους, ενώ ταυτόχρονα η δωρεάν είσοδος στους πολίτες και στους τουρίστες ενδυναμώνει τη συμμετοχή τους στην κοινωνική οικονομία.

Σε συνάρτηση με τα παραπάνω και με βάση την ανάπτυξη του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να δοθεί η δυνατότητα δημιουργίας διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των πολιτιστικών συλλόγων και των τουριστών για την προβολή των εκδηλώσεών τους. Μπορεί να δημιουργηθεί μια τουριστική «γιορτή στο διαδίκτυο» για κάθε εκδήλωση, με ένα ταμείο φωτογραφιών από όσους την έχουν επισκεφτεί και με σχόλια σχετικά με την εμπειρία που έχουν αποκομίσει. Επίσης, μπορούν να γίνουν κάποιες τουριστικές γιορτές στο χώρο των πάρκων, ώστε να διευρυνθούν οι σχέσεις των τουριστών με τους τόπους που επισκέπτονται.

Ο πολιτιστικός τουρισμός αποτελεί το καλύτερο μέσο για την αντιμετώπιση της εποχικότητας του τουριστικού ρεύματος και συμβάλει στην καλύτερη χρονική κατανομή του. Η δημιουργία πολιτιστικών γεγονότων και εκδηλώσεων στα πάρκα του Πεδίου του Άρεως και του Φιλοπάππου ενισχύει τη συμμετοχικότητα των κατοίκων, αλλά και των τουριστών στην ανάδειξη της σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας, με στόχο η Αθήνα να γίνει πόλος έλξης και να φέρει υγιή ανάπτυξη. Επιπροσθέτως, μια τέτοια πρωτοβουλία δίνει τη δυνατότητα στους τουρίστες που επιθυμούν να επισκεφτούν την Αθήνα να αποκτήσουν κοινωνική εμπειρία, αλλά και να αποτελέσουν το μέσω για τη διάχυση της γνώσης που θα αποκομίσουν. Μέσω, λοιπόν, αυτής της εμπειρίας δίνεται η αίσθηση βιωματικού, συμμετοχικού και δημιουργικού τουρισμού και άρα ενός ποιοτικού τουριστικού προϊόντος.