«Η μόνη εναλλακτική είναι η ανάπτυξη του συνεργατισμού, που δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, επενδύοντας στο κοινωνικό κεφάλαιο»

ΑΝΟΙΧΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ-ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

δημοσιεύτηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΥΜΕΩΝΙΔΗ

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα διοργανώνεται συνέδριο κοινωνικής οικονομίας –ανοιχτό για όλους τους φορείς και κοινωνικές επιχειρήσεις-, με τη συνεργασία όλων των ενώσεων, ομοσπονδιών και δικτύων που δρουν στο χώρο. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που ξεκινά από τα κάτω, χωρίς κομματική η κρατική κηδεμονία κι αυτό αποτελεί πρόκληση για το πελατειακό πολιτικό σύστημα, που ήθελε πάντα αυτό το χώρο κατακερματισμένο, χωρίς ενιαία έκφραση και δίχως να αναγνωρίζεται ως ένας από τους κοινωνικούς εταίρους, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σε αυτό το πλαίσιο, έχει ξεκινήσει μια πορεία προσυνεδριακών συνδιασκέψεων σε όλη τη χώρα, οι οποίες θα συνεχιστούν μέχρι το φθινόπωρο, με ενδιάμεσο σταθμό την πανελλήνια συνδιάσκεψη 10-12 Ιουνίου που θα γίνει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Διοργανωτές είναι τα συμπράττοντα κοινωνικά δίκτυα, κοινωνικές επιχειρήσεις, δίκτυα καταναλωτών, ανθρωπιστικά και οικολογικά, καθώς και συνεταιρισμοί. Η αρχική πρωτοβουλία ανήκει στο Πανελλήνιο Παρατηρητήριο Οργανώσεων Κοινωνίας Πολιτών, στην Πανελλήνια Ένωση Συμπράξεων Κοινωνικής Οικονομίας,  στην Εθνική Ομοσπονδία-Ελληνική Ομοσπονδία Ομίλων Συλλόγων και Κέντρων UNESCO, στην Ομοσπονδία Καταναλωτών, στον Περιφερειακό Μηχανισμό ΚΟΙΝΣΕΠ Αττικής, στην Ομοσπονδία Εθελοντικών Οργανώσεων Ελλάδας και στα Περιφερειακά Παρατηρητήρια. Συμμετέχουν, εξάλλου, η Ομοσπονδία Αναπήρων και πολλές ομοσπονδίες τοπικών οργανώσεων.

Πεδία εφαρμογής

Όπως αναφέρουν στα «Επίκαιρα» άνθρωποι του χώρου, ο συνεργατισμός πλέον προβάλλει στην παγκόσμια ημερήσια διάταξη ως προτεραιότητα από τον ΟΗΕ, την ΕΕ κι άλλους διακρατικούς θεσμούς. Οι θεσμοί, πάντως, εφαρμογής της κοινωνικής οικονομίας έχουν ιστορία δύο αιώνων, ανεξαρτήτως του ότι ο όρος άρχισε να χρησιμοποιείται τη δεκαετία του ‘80 στη Γαλλία.

Από όλους τους θεσμούς αντιπροσώπευσης κι εξουσίας, η τοπική αυτοδιοίκηση «ακουμπά» περισσότερο στην κοινωνική οικονομία λόγω της εγγύτητάς της προς τον πολίτη. Μπορεί, για παράδειγμα, να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μικρά έργα σε ευρεία κλίμακα, σε συνεργασία με τους φορείς της κοινωνίας πολιτών και των κοινωνικών επιχειρήσεων, όπως και να αξιοποιήσει ανενεργούς ανθρώπινους και υλικούς πόρους σε ευρεία τοπική κλίμακα, με τη δημιουργία κοινωνικών αναπτυξιακών συμπράξεων, στις οποίες είναι δυνατό να συμμετέχουν με ένα τοπικό κοινωνικό συμβόλαιο οι δημοτικές επιχειρήσεις κι όλες οι συλλογικότητες.

Η κοινωνική οικονομία έχει εφαρμογή και στον αγροτικό τομέα, όπως για παράδειγμα στα κοινωνικά αγροκτήματα, για ανταλλαγές χωρίς μεσάζοντες και για κοινωνικά υποστηριζόμενη και συμβολαιακή γεωργία. Το ίδιο ισχύει και για το χώρο της υγείας, αφού μειώνεται το κόστος συναλλαγών χάρη στην απουσία του συντελεστή κέρδους. Γι’ αυτό και σε χώρες όπως η Γαλλία η κοινωνική οικονομία στην υγεία και στα συνεταιριστικά ασφαλιστικά ταμεία κατέχει ποσοστό της τάξης του 40%. Παραλλήλως, η ανάπτυξη της τεχνολογίας των ήπιων μορφών ενέργειας, σε αντίθεση με άλλους τομείς, δίνει το πλεονέκτημα στους πολλούς για τη δημιουργία πολλών μικρών αυτόνομων ενεργειακών μονάδων, ενώ μειώνει και την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.

Οι φορείς της κοινωνικής οικονομίας οργανώνονται για πρώτη φορά κι «απειλούν» κατεστημένα συμφέροντα

Την ίδια ώρα, οι συνεταιριστικές τράπεζες είναι μια διεθνής πρακτική που εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα των μικρών επιχειρήσεων, αλλά και των συνεργατικών εγχειρημάτων. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχουν εντάξει στο σχεδιασμό τους και την ενίσχυση χρηματοδοτικών εργαλείων για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας σε κάθε χώρα της ΕΕ. Στην Ελλάδα, λόγω της απορρόφησης του μεγαλύτερου μέρους των κονδυλίων από το κράτος, τέτοια εγχειρήματα δεν έχουν ενισχυθεί. Για παράδειγμα, αν και θεσμοθετήθηκε το Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας με το Ν. 4019/11, δεν λειτούργησε ποτέ. Βασική αιτία δεν είναι μόνο η κρατική γραφειοκρατία, αλλά και το θεσμικό έλλειμμα από την πλευρά των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και των κοινωνικών επιχειρήσεων. Γι’ αυτό και οι άνθρωποι του χώρου προκρίνουν την άμεση ενοποίησή τους.

«Μόνη διέξοδος»

Ο Βασίλης Τακτικός, συντονιστής του Πανελλήνιου Παρατηρητηρίου των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών κι ένας από τους βασικούς εισηγητές του συνεδρίου, μιλώντας στα «Επίκαιρα» τονίζει την αναγκαιότητα της κοινωνικής οικονομίας ως τη μόνη διέξοδο απεγκλωβισμού από το φαύλο πελατειακό κράτος το οποίο γιγαντώθηκε με δανεικά: «Το “κόλπο” ήταν η αφαίμαξη των κοινοτικών ενισχύσεων και η εκτροπή τους από την ανάπτυξη πραγματικής οικονομίας στην ενίσχυση του πελατειακού κράτους και της διαφθοράς. Έπειτα η χρεοκοπία ήλθε ως φυσική συνέπεια και τότε, ω του θαύματος, οι υπαίτιοι αντέστρεψαν το αίτιο με το αποτέλεσμα και μας είπαν ότι το Μνημόνιο έφερε τη χρεοκοπία. Το παραμύθιασμα συνεχίζεται όσο τα συντεχνιακά συμφέροντα έχουν το πάνω χέρι, το μονοπώλιο της επικοινωνίας, εξουσιάζουν κι επί της ουσίας νομοθετούν. Η μόνη εναλλακτική είναι η ανάπτυξη του συνεργατισμού και της κοινωνικής οικονομίας, που δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, επενδύοντας στο κοινωνικό κεφάλαιο και μειώνοντας ταυτοχρόνως το κόστος των ανταλλαγών. Αυτό συμβαίνει πλέον σε όλο τον κόσμο και στην Ευρώπη οι χώρες που έχουν αναπτύξει την κοινωνική οικονομία πάνω από το 10% του ΑΕΠ τους αντιμετωπίζουν πολύ ήπια το πρόβλημα της ανεργίας και της συρρίκνωσης των εισοδημάτων».

Ο Δημήτρης Παπακωνσταντίνου, από την πλευρά του, είναι εισηγητής στο συνέδριο για τον αγροδιατροφικό τομέα. Σε συνομιλία του με τα «Επίκαιρα» παρατηρεί πως νομοθετούμε ακόμα και μέσα στην κρίση για τις συντεχνίες και με λογική προστατευτισμού κι έχουμε θέσει σε έναν ιδιότυπο κοινωνικό αποκλεισμό τον μικρό παραγωγό: «Η ΠΑΣΕΓΕΣ έχει πάψει από καιρό να εκπροσωπεί τη μικρή αγροδιατροφική επιχείρηση. Το πιο κλειστό επάγγελμα σήμερα είναι ο αμπελουργός. Κι όμως από έναν αμπελώνα δέκα στρεμμάτων μπορεί να ζήσει ένα ζευγάρι νέων. Παρόλα αυτά στα ευρωπαϊκά όργανα εισηγηθήκαμε την παράταση των ποσοστώσεων στις νέες φυτεύσεις οιναμπέλων και συνταχθήκαμε με τα συμφέροντα μεγάλων αμπελουργικών χωρών όπως η Γαλλία και η Ιταλία»!

O ΓΕΩΡΓΙΟΣ  ΤΣΟΜΠΑΝΟΓΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ- ΚΑΙ  ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ, Πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής Συνεδρίου δηλώνει: Η κοινωνική οικονομία  στην χώρα μας στερείται της δέουσας προσοχής από τους παραδοσιακούς πολιτικούς οργανισμούς οι οποίοι αδυνατούν να συλλάβουν τους κοινωνικούς κινδύνους που ελλοχεύουν από αυτή την υστέρηση. «Δαπανήθηκαν σημαντικοί πόροι που έπρεπε να κατευθυνθούν στη διαχείριση της ανεργίας και λεηλατήθηκαν με τη γνωστή πελατειακή λογική.

Οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί  και άλλες εταιρικές μορφές δομημένες σε τοπικό επίπεδο αποτελούν τις κύριες μορφές για την κοινωνική ανάπτυξη και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.