Ένα ατύχημα της ιστορίας (πανδημία) έγινε θρυαλλίδα πυροδότησης μιας παγκόσμιας κρίσης του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος. Ακολούθως η κρίση έδειξε, με το πιο εμφαντικό τρόπο ότι το παγκόσμιο πρόβλημα μπορεί ν΄αντιμετωπιστεί μόνο όταν μπει το κράτος και η κοινωνία μπροστά στη πολιτική . Βγαίνουμε έτσι, από μια περίοδο (των τελευταίων 50 ετών) που τα πρωτεία, η ηγεμονία και η διεύθυνση του κόσμου ανήκαν επί της ουσίας στις τυφλές δυνάμεις της αγοράς κεφαλαίου, που κατεύθυναν τους πόρους και την αγορά εργασίας και μπαίνουμε σε μια νέα περίοδο παρεμβατισμού.
Υπάρχουν δυο βόμβες που
έχουν να εκραγούν στα θεμέλια του οικονομικού συστήματος η μία αφορά την
υπερχρέωση των κρατών και άλλη την ανεξέλεγκτη ανεργία.
Αυτή την φορά ούτε οι
επαναστάτες ούτε οι τρομοκράτες απειλούν να αλλάξουν την εξουσία. Είμαστε απλά
μπροστά σε μια περίοδο μετάβασης από ένα σύστημα που ηγεμονεύουν οι ελίτ της
οικονομικής ολιγαρχίας σε μια περίοδο αμφισβήτησης που ξαναμπαίνει το ζήτημα
της συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική.
Στη συνέχεια και στα
επόμενα άρθρα θα εξετάσουμε:
ΟΙ ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ ΣΤΗΝ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΙ ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ ΣΤΗΝ
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η αρχαία Αθήνα και η
Ρωμαική Αυτοκρατορία γνώρισαν μεγάλες επιδημίες που τις έσπρωξαν στην παρακμή.
Τους τρεις τελευταίους αιώνες έχουμε κάθε πενήντα χρόνια
και μια μεγάλη οικονομική κρίση.
Η σημερινή παγκοσμιότητα της κρίσης δεν έχει
προηγούμενο στην ιστορία.
Η δοκιμασία του
πολιτιοικονομικού συστήματος είναι πρωτόγνωρη.
Μέχρι τώρα είχαμε
παγκοσμιοποίηση της οικονομίας τώρα αναγκαστικά θα έχουμε και παγκοσμιοποίηση
της πολιτικής.
Πληρώνουμε το τίμημα
της απληστίας και της ανισότητας.
«Τότε που πανικοβλήθηκαν οι ελίτ… ο φόβος
ήταν πολλαπλάσιος σε σχέση με τα θύματα»
Η ΙΣΤΟΡΙΑ θα γράψει: «Τότε
πανικοβλήθηκαν οι ελίτ.. ο φόβος ήταν πολλαπλάσιος σε σχέση τα θύματα».
Παρομοίασαν
την υγειονομική κρίση με παγκόσμιο πόλεμο που προκάλεσε ένας αόρατος εχθρός.
Και πράγματι αν και τα θύματα δεν ξεπέρασαν ούτε το 1% συγκριτικά με το 2ου
παγκοσμίου πολέμου οι επιπτώσεις στη παγκόσμια οικονομία και απασχόληση ήσαν
τεράστιες. Η ύφεση τη πρώτη χρονιά έμελλε να ξεπεράσει το 10% υπερβαίνοντας
κατά πολύ την πρόβλεψη του ΔΝΤ που ήταν στο 3%. Η ανεργία έφθασε σε επίπεδο
ρεκόρ και ολόκληροι κλάδοι της οικονομίας κατέρρευσαν όπως ο τουρισμός, οι
μεταφορές οι κατασκευές και το λιανικό εμπόριο. Η απειλή της πείνας σε μεγάλα
τμήματα πληθυσμού θα μπορούσε να δημιουργήσει κοινωνικά εκρηκτικές διαστάσεις.
Ο ιός προσβάλλει περισσότερο
και την υγεία της αγοράς
https://www.timesnews.gr/o-ios-prosvallei-perissotero-kai-tin-ygeia-tis-agoras/
Είναι πλέον φανερό ότι η πανδημία που έχει ξεσπάσει δεν αφορά
μόνο την υγεία αλλά και την βιωσιμότητα της οικονομίας. Για παράδειγμα η πτώση
των τιμών του πετρελαίου, είναι ένα από τα πολλά συμπτώματα που δείχνουν τη
βαθιά κρίση στην οποία έχει περιέλθει η παγκόσμια οικονομία σαν ο ιός να έχει
προσβάλλει απευθείας την αγορά πετρελαίου. Οι άνθρωποι δεν κινούν τα αυτοκίνητά
τους εφόσον υπάρχουν περιορισμοί στην κυκλοφορία και πρέπει να «μείνουν σπίτι».
Μεγάλο μέρος του παγκόσμιου αεροπορικού επιβατικού στόλου είναι καθηλωμένο.
Έτσι έρχεται στη ζωή
μας το πρωτείο της πολιτικής. Το κράτος μπροστά στον κίνδυνο αναλαμβάνει εκ των
πραγμάτων ως σπουδαιότερο ρόλο να διασώσει την κοινωνία.
Δεν δύναται να κάνει το
χατίρι της αγοράς Κεφαλαίου γιατί αν το κάνει θα χρεοκοπήσει το ίδιο.
Tα περιοριστικά μέτρα της πανδημίας
λειτουργούν σαν μια παγκόσμια μακρόχρονη «απεργία» που πλήττει εκτός των άλλων
τον καταναλωτισμό.
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΤΩΣΗ
ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΥ
Tα περιοριστικά μέτρα της πανδημίας
λειτουργούν σαν μια παγκόσμια μακρόχρονη «απεργία» που πλήττει εκτός των άλλων
τον καταναλωτισμό.
ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ
ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Τα μαθήματα από την κρίση του κορονοϊού :
Όλοι οι ηγέτες σε παγκόσμια κλίμακα μετά τον κορωνοϊό,
ακόμα και οι πιο συντηρητικοί μιλούν για αναπότρεπτες εκ βάθρων αλλαγές στο
πολιτικό σύστημα, χωρίς όμως να προσδιορίζουν αυτές τις αλλαγές. Αυτό που δεν
μας λένε τι σημαίνουν αυτές οι αλλαγές για το οικονομικό σύστημα του κυρίαρχου
παραδειγματικού μοντέλου του νεοφιλελευθερισμού.
Εάν μπορεί να συνεχιστεί ή πλήττεται κι
αυτό από ένα οριζόντιο αόρατο πόλεμο. Ποιος είναι τώρα ο προσανατολισμός. Μέχρι
τώρα είχαμε προτεραιότητα στην κερδοσκοπία με μόχλευση στον καταναλωτισμό. Τώρα
προτεραιότητα έχουν αναγκαστικά η υγεία, η κοινωνική πρόνοια και η διατροφή.
Αλλάζουν οι κανόνες του παιγνιδιού. Δεν χρειαζόμαστε τα έπη των ληστρικών
πολέμων. Η ιδιοκτησία είναι περιττή όταν χάνει κανείς την υγεία του. Το κράτος
είναι αναγκασμένο να χρηματοδοτεί την κοινωνική πρόνοια αντί για τις τράπεζες.
Μέχρι τώρα είχαμε ολοκληρωτισμό της
νομισματικής πολιτικής από τις τράπεζες. Τα κράτη ακολουθούσαν τις επιταγές της
παγκόσμιας οικονομικής ολιγαρχίας. Τώρα γίνεται αναπότρεπτος ο εκδημοκρατισμός
του νομίσματος. Συζητείται ένα νέο παγκόσμιο σχέδιο τύπου Μάρσαλ. Ο κρατικός
καπιταλισμός με παράδειγμα την Κίνα φαίνεται να επιστρέφει. Το τέλος της
ιστορίας δεν ήλθε ακόμη. Ούτε ο κορονοϊός θα φέρει τη συντέλεια του κόσμου. Ο
κίνδυνος είναι μέτριος, ο φόβος όμως μεγάλος και αυτό μας βοηθάει να πάρουμε
ορισμένα μαθήματα από τα παθήματα της διαχείρισης της κρίσης.
Το ψηφιακό κράτος μπορεί να περιορίσει
δραστικά το κόστος της γραφειοκρατίας και να εξοικονομηθούν πόροι για το
σύστημα υγείας. Ας δούμε πόσοι είναι οι απασχολούμενοι σήμερα στην Ελλάδα ανά
υπουργείο για να αντιληφθούμε τι αλλαγές μπορούν να γίνουν στο επίπεδο της
απασχόλησης
§ υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων 168.056
§ υπουργείο Εθνικής Άμυνας 85.800
§ ΟΤΑ 83.422
§ υπουργείο Υγείας 78.842
Στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και
τροφίμων που είναι από τα τελευταία σε απασχόληση 2.057.
ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
Ο καπιταλισμός ποτέ δεν
είναι δημοφιλής στα πλήθη, έχει όμως τη φήμη και την έχει πιστέψει ο κόσμος ότι
είναι άτρωτος και αφού δεν αλλάζει τίποτε ο πολύς κόσμος αποστρέφεται και την
πολιτική.
Την πολιτική την
καθοδηγούν οι ελίτ που έχουν και ειδικά προνόμια. Αυτό επισης όλοι το
υποψιάζονται αλλά δεν βλέπουν όλες τις διαστάσεις στη ζωή μας και στο μέλλον
του πλανήτη. Το ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΧΩΡΙΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΤΙΠΑΛΟ Ο
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ;
Τριάντα χρόνια τώρα, ο παγκόσμιος
Καπιταλισμός κέρδισε κατά Κράτος, σε κάθε Κράτος και το έκανε δικό του και
έκτοτε πορεύεται χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο. Με το θρίαμβο της αγοράς οι
προφήτες του προφήτεψαν το τέλος της ιστορίας. Η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων
υποδομών που χρειάστηκε δύο αιώνες δημόσιων επενδύσεων από τους φόρους πολιτών,
τα σάρωσε όλα σε δύο δεκαετίες. Όλα τα ιερατεία των οικονομολόγων και
τεχνοκρατών ασπάστηκαν το δόγμα της καθολικότητας της αγοράς.
Το στρατηγικό σχέδιο διαρκούς εξάπλωσης: δάνεια στους
καταναλωτές μέχρι δεύτερη γενεά, για να ενισχύεται η ζήτηση με εγγυητή το
κράτος και με μεγάλο φοροεισπράκτορα το κράτος. Το αντίρροπο δηλ προς τον
Κευνσιανισμό. Και ήταν όλα φανταστικά ωραία μέχρι το σκάσιμο της μεγάλης
φούσκας του 2008. Τώρα έρχεται το κράτος να εισπράξει με φόρους τα σπασμένα και
να σώσει τις χρεοκοπημένες τράπεζες που συνεχίζουν την ίδια πολιτική χωρίς
κανένα ιδεολογικό αντίπαλο.
Οι
ιδιωτικοποιήσεις στις δημόσιες υποδομές
Μια ακόμη παγκόσμια
εξέλιξη οδηγεί το ισχύον παραδειγματικό μοντέλο της οικονομίας αργά ή
γρήγορα σε κρίση. Καθώς τα κράτη είναι
υπερχρεωμένα στη προσπάθεια τους να διατηρήσουν τη λειτουργικότητα του συστήματος όχι μόνο
με τα επιδόματα του κοινωνικού κράτος αλλά με τις επιδοματικές πολιτικές στις
μεγάλες εταιρείες και τράπεζες καταφεύγουν στις ιδιωτικοποιήσεις για να
ενισχύσουν πρόσκαιρα τα δημόσια έσοδα. Ιδιωτικοποιούν όμως όχι τις προβληματικές
επιχειρήσεις του δημοσίου αλλά εκείνες που έχουν σίγουρα κέρδη για τους
ιδιώτες όπως: δημόσια οδικά δίκτυα για
τα διόδια, ενεργειακούς πόρους, τηλεπικοινωνίες , αεροδρόμια, κ.α.π.
Το τίμημα που
εισπράττεται τις περισσότερες φορές δεν εξασφαλίζει παραπάνω από τις εισπράξεις
3-5 ετών που αποφέρουν αυτές οι
δημόσιες υποδομές ενώ, γνωρίζουμε ότι χρειάστηκαν πολλές δεκαετίες με δημόσιες
επενδύσεις για να κατασκευαστούν. Το δημόσιο χρέος μ΄αυτή την πρακτική
μακροπρόθεσμα όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά γιγαντώνεται και το πρόβλημα φαίνεται
όταν σκάσει η «φούσκα’ του συστήματος όπως το 2008. Το υπερχρεωμένο κράτος δεν
μπορεί να εξυπηρετήσει το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος έναντι των δανειστών. Τότε
δεν υπάρχει άλλη λύση από το «κούρεμα» του χρέους. Οι ιδιωτικοποιήσεις στις δημόσιες υποδομές μακροπρόθεσμα δεν
επιφέρουν κάτι άλλο από τη κατάρρευση του συστήματος.
Μακροπρόθεσμα όμως όπως
έλεγε ο μεγαλοφυής Κέυνς θα είμαστε όλοι νεκροί και επομένως δεν μας
πολυενδιαφέρει. Ενδιαφέρει όμως τις επόμενες γενιές και τα παιδιά μας και το
χειρότερο είναι ότι για τις εξελίξεις ο καιρός γαρ εγγύς.
Η επιτάχυνση λοιπόν των ιδιωτικοποιήσεων δεν θωρακίζει
το παραδειγματικό μοντέλο όπως πιστεύουν οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι, αλλά
οδηγεί πιο γρήγορα στη καταρρευσή του όταν, οι δανειστές εξοντώσουν οικονομικά
τα κράτη. Τα κράτη που ουσιαστικά πρώτα από όλα προστατεύουν τα συμφέροντα του
Κεφαλαίου. Γι΄αυτό το εσωτερικό ρήγμα είναι αναπόφευκτο και χρειάζεται το νέο
παραδειγματικό μοντέλο της κοινωνικής Οικονομίας για βιώσιμο μέλλον. Η αλήθεια και οι πλάνες στο οικονομικό
σύστημα: 3788
Από το 2007 και μετά έχει
κλονιστεί σε βάθος η αντίληψη ότι το κυρίαρχο σύστημα είναι άτρωτο και αιώνιο.
Όχι μόνο γιατί δεν ήλθε «το τέλος της ιστορίας» όπως είχε προμηνύσει ο Φουκουγιάμα είκοσι χρόνια σχεδόν πριν,
με αφορμή τη πτώση του σοβιετικού μοντέλου, αλλά κυρίως γιατί κλονίστηκε
συθέμελα και η λεγόμενη οικονομική επιστήμη.
Ποιο είναι το μεγάλο πολιτικό παιγνίδι που δεν αντιλαμβάνονται οι λαοί;
Πρώτον: εάν στην κρίση τα κράτη, που έχουν το εκδοτικό
προνόμιο, κόψουν χρήμα ή το δανειστούν από τις τράπεζες και τους κεφαλαιούχους
με τόκο.
Δεύτερον: εάν τα κράτη που θέλουν να δανειστούν εκδώσουν ομόλογα ή δανειστούν
από τις τράπεζες και τους κεφαλαιούχους.
Ως γνωστόν ο Ευρωπαϊκός νότος εννέα χωρών έχει ταχθεί
υπέρ της έκδοσης Ευρωομόλογου. Αντιθέτως η Μέρκελ με τη Γερμανία και τους
δορυφόρους της υπέρ του συμβατικού δανεισμού με μνημόνια.
Η αρχή του
τέλους της μισθωτής εργασίας
14
Απριλίου 2020
Η άνοδος της εργασίας στο σπίτι
Που επισπεύδει η πανδημία
Τρεις
συγκλονιστικές εξελίξεις στη παγκόσμια οικονομία και πολιτική επισπεύδονται εν
μέσω πανδημίας καθώς για πρώτη φορά δίνεται προτεραιότητα στη ζωή σε σχέση με
την οικονομία.
Πρώτον
Έρχεται η άνοδος της εργασίας στο σπίτι και η αρχή του τέλους της μισθωτής
εργασίας βάζοντας στην ημερήσια διάταξη την ανάγκη προσαρμογής στις νέες
συνθήκες.
Δεύτερον
επισπεύδεται
το ψηφιακό κράτος και η ολική ψηφιοποίηση των τραπεζών, ψηφιακό σχολείο, το υπηρεσιών, συμπαρασύροντας χιλιάδες
επαγγέλματα να κάνουν το ίδιο εκεί που είναι εφικτό καθώς η ανεργία θα
εκτιναχθεί πάνω από 20%.
Τρίτον
Ευνοείται
η άνοδος μιας νέας μορφής Κρατικού Καπιταλισμού που αποδυναμώνει το
νεοφιλελεύθερο μοντέλο καπιταλισμού καθώς, στην ανθεκτικότητα της
οικονομίας πρώτη η Κίνα σέρνει το χορό.
Κλονίζονται
συθέμελα τα δόγματα που κυριάρχησαν τα τελευταία πενήντα χρόνια για την
ανάπτυξη και σταθεροποίηση της οικονομίας και το εκπαιδευτικό σύστημα.
§
Ποιο είναι το μέλλον της μισθωτής
εργασίας σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες και την προσφορά εργασίας. Θα είναι
επαρκής η ζήτηση στο άμεσο μέλλον από το κράτος και την αγορά ή βρισκόμαστε
αντικειμενικά σε μια φθίνουσα πορεία και πρέπει να αναζητηθούν άλλες μορφές
εργασίας;
§
Στον ευρωπαϊκό χώρο τον οποίο
ανήκουμε, το ΑΕΠ στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα είναι περίπου στο 20% και
η απασχόληση σ αυτούς τους τομείς γύρω στο 22%. Αν συμπεριλάβουμε στην υλική
παραγωγή τις κατασκευές και τις μεταφορές το ποσοστό ανεβαίνει ενδεχομένως κοντά
στο 30%. Αν λάβουμε υπόψη ότι η απασχόληση είναι γύρω στο 15% είναι η
απασχόληση στο δημόσιο τομέα και η εκτίμηση αυτή είναι σωστή, τότε ένα ποσοστό
50%-60% πρέπει να καλυφθεί από το εμπόριο – υπηρεσίες – τουρισμό. Με αυτά τα
δεδομένα πόσο είναι εφικτό να υπάρχει προσφορά εργασίας για όλους, όταν διαρκώς
συρρικνώνεται η υλική παραγωγή και η πραγματική οικονομία;
Στον καπιταλισμό δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη οικονομία μόνο με
καταναλωτές χωρίς εργαζόμενους, γιατί οι μισθοί των εργαζομένων είναι
αναγκαίοι για να υπάρξουν καταναλωτές.
Έτσι στο άμεσο μέλλον η μόνη ρεαλιστική λύση είναι ο
χρόνος εργασίας να μειωθεί τουλάχιστον στα 2/3 από ό,τι είναι σήμερα, για να
έχουν έτσι όλοι οι άνθρωποι τη δυνατότητα της απασχόλησης ως αποτέλεσμα της
μείωσης του ωραρίου εργασίας σε όλους. Μ’ αυτή την έννοια ο ελεύθερος χρόνος
που κερδίζεται από την τεχνολογία μπορεί να γίνει δημιουργικός χρόνος για τον πολιτισμό
και την ουσιαστική ψυχαγωγία του ανθρώπου φτάνει να υπάρχει ένας ορθολογικός
και δίκαιος διαμοιρασμός του ελεύθερου και εργάσιμου χρόνου.
Έχοντας μπροστά μας τα νέα δεδομένα
σης τεχνολογίας στον τομέα της ενέργειας, της πληροφορίας της ρομποτικής
και της γραφειοκρατίας ο χρόνος
Ο ΝΕΟΣ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΚΡΑΤΟΣ
Ο πειθαρχημένος
καπιταλισμός με Σπαρτιάτικη λιτότητα
Η νέα νομισματική
πολιτική εγκαταλείποντας το δόγμα της «σταθερότητας»
Η πτώση των τιμών της
ενέργειας
οι εκφραστές της αγοράς
κεφαλαίου μιλούν για φαινόμενα αποπληθωρισμού με αρνητικά επιτόκια που θα
καθηλώσει την οικονομία. Η αλήθεια όμως είναι ότι θίγεται περισσότερο από κάθε
άλλη φορά η απόδοσης αγοράς κεφαλαίου. Αντίθετα ευνοείται η βιομηχανική
παραγωγή και η αγροτική παραγωγή.
Προσπαθούν να μας
πείσουν ότι η πτώση της τιμής του πετρελαίου θα μας κάνει κακό στην οικονομία.
Ποιος μπορεί να τους πιστέψει;
Γιατί η Ευρώπη πρέπει
να κόψει νέο Χρήμα..
Τι λέει το δόγμα της
σταθερότητας στη παγκόσμια οικονομία;
Σταθερή απόδοση κερδών
και ας λιμοκτονούν οι αδύναμοι.
Ενας χρόνος πανδημίας
και κρίσης θα αλλάξει πολλά.
Σε μια οικονομία που καταναλώνεται
το μισό πετρέλαιο, μηδενίζεται ο τουρισμός περιορίζεται η γραφειοκρατία και
απογειώνονται οι ψηφιακές υπηρεσίες αναγκαστικά αλλά ζουν πολλά.
Οι αγορές πίσω από το
κράτος
Η κατεύθυνση των πόρων
Το ποτάμι αλλάζει κοίτη
Το ρήγμα στα δόγματα
της δεξιάς και αριστεράς
Φανταστείτε
τις συνέπειες μιας παγκόσμιας μακρόχρονης «απεργίας», αυτό με μια
αποκρυπτογράφηση έχουμε τώρα.
Η
ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ
Η υγειονομική κρίση
αποκάλυψε τους περιορισμένους πόρους που διατίθενται στην υγεία όχι μόνο για
τις λοιμώξεις αλλά για το σύνολο των υποδομών.
Η δημόσιο τομέα
αποκαλύφθηκε ότι η πολιτική της υγείας είναι ελλειμματική ώστε να αφήνει χώρο
για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα.
Ο ιδιωτικός τομέας όμως
παράγει ακριβές υπηρεσίες που μπορεί να καλύψει ένα μικρό μέρος της κοινωνίας.
Τα πιο σοβαρά περιστατικά αντιμετωπίζονται από το δημόσιο τομέα και τα
ιδρυματικά νοσοκομεία.
Η επιδημία μας έδειξε
ότι στα μεγάλα προβλήματα υγείας μόνο ο δημόσιος τομέας μπορεί να ανταποκριθεί
στις ανάγκες.
Έτσι η καθιερωμένη πολιτική
υγείας είναι σχεδιασμένη έτσι που εξυπηρετεί τον ιδιωτικό τομέα και τους
ιδιώτες προμηθευτές νοσοκομειακού υλικού και φαρμάκων.
Η πολιτική υγείας δεν
μπορεί να αφεθεί στην προσφορά του ιδιωτικού τομέα.
Η αυξημένη ζήτηση που
υπάρχει στο χώρο δεν προσφέρεται για κερδοσκοπία.
Αναγκαία λοιπόν η
αναθεώρηση της πολιτικής υγείας και η ανάπτυξη της συμπληρωματικότητας της
κοινωνικής οικονομίας στο σύστημα υγείας.
Το σύστημα λειτουργεί
αντίστροφα από τις ανάγκες της κοινωνίας ενισχύει τον καταναλωτισμό στα περιττά
και περιορίζει τις δαπάνες στην υγεία.
Αυτό είναι ένα μείζον
πρόβλημα για τις ανεπτυγμένες δυτικές χώρες και ιδιαίτερα για την Αμερική την
πλουσιότερη χώρα στο κόσμο.
Το δόγμα ότι και οι
υπηρεσίες υγείας υπόκεινται στο νόμο της προσφοράς και της ζήτησης είναι
ολέθριο.
Στο τομέα υγείας με
όρους αγοράς δεν έχουμε ισορροπία μεταξύ προσφοράς και
ζήτησης
ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΚΥΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Διαδίκτυο, ψηφιακό
κράτος, περιορισμός της μισθωτής εργασίας και εργασία από το σπίτι
Παροχή σχεδόν δωρεάν
της γνώσης είναι η βάση για ένα νέο κύμα πολιτισμού ασύμβατο σε πολλά σημεία με
τον καπιταλισμό.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ
Η επιστήμη της
οικονομίας είναι κυρίως προσανατολισμένη στη δημιουργία του πλούτου και
καθ΄υπέρβαση στη λογική της κερδοσκοπίας. Η κυρίαρχη άποψη είναι ότι η ανάπτυξη
γενικά του πλούτου μιας χώρας θα ωφελήσει και τους φτωχούς. Αυτό ισχύει εν
μέρει όταν μια μεγάλη επένδυση δημιουργεί θέσεις εργασίας. Δεν ισχύει ασφαλώς
όταν με τις νέες τεχνολογίες μειώνονται οι θέσεις εργασίας. Τότε αυξάνονται
μόνο τα κέρδη των επιχειρήσεων. Έτσι έχουμε μια άλλη εξίσωση: ΄Οσο ο πλούτος
συγκεντρώνεται σε μια ολιγαρχία συμφερόντων τόσο αυξάνεται η φτώχεια για τους
πολλούς παρά τη γενικότερη ανάπτυξη. Με άλλα λόγια επιστημονικότατα υπερβολικός
πλούτος για τους λίγους, οδηγεί στην υπερβολική φτώχεια τους πολλούς και στη
συρρίκνωση της μεσαίας τάξης.
Η κοινωνική οικονομία
αναδύεται σ΄αυτή την ιστορική φάση και δεν αφορά μόνο τους παραδοσιακούς
συνεταιρισμούς αλλά ολόκληρη τη κοινωνία ως εργαζόμενους και καταναλωτές.
Στοχεύει με επιστημονικό τρόπο στην επιχειρηματικότητα για μείωση του κόστους
ζωής και στην αντιμετώπιση της φτώχειας
κι αυτό λέγεται κοινωνικό επιχειρείν. Κάθε μορφή συλλογικότητας μπορεί να
επιχειρήσει στο τομέα που έχει ιδιαίτερη ανάγκη.
Τροφή,
στέγη, Ενέργεια, Υγεία, περιβάλλον είναι οι βασικές
ανάγκες για συνεργατική επιχειρηματικότα στην αντιμετώπιση της φτώχειας.
Επιχειρώντας μέσω του συνεργατισμού ο πολίτης μπορεί να κατεβάσει δραστικά τις
τιμές και σε ορισμένους τομείς όπως με τις ενεργειακές κοινότητες να έχει αγαθά
με ελάχιστο κόστος.
Το κράτος όταν
συμμερίζεται τις ανάγκες της κοινωνίας Πολιτών το συμφέρει όπως θα αναπτύξουμε
παρακάτω να ενθαρρύνει αυτή τη πολιτική.
Το πιο εντυπωσιακό κοινωνικό φαινόμενο
τον τελευταίο αιώνα, αν το καλοσκεφτούμε, είναι η μετατόπιση των αναγκών και
των μορφών εργασίας παράλληλα με την υπερσυγκέντρωση πληθυσμού στα αστικά
κέντρα. Ένα άλλο καθοριστικό φαινόμενο είναι αυτό της μισθωτής εργασίας που
κυριάρχησε στην συγκεντροποίηση της παραγωγής αλλά και της υπερδιόγκωσης του
οικονομικού ρόλου του κράτους, αν σκεφτούμε ότι περί το 1920 βρισκόταν στο 10%
του ΑΕΠ, ενώ σήμερα στην Ελλάδα έχει ανέλθει περίπου στο 50%.
Τα οικονομικά μεγέθη των μετατοπίσεων
όμως δεν σταματούν εδώ. Πριν ένα αιώνα το 80% της οικονομίας βασιζόταν κυρίως
στην γεωργία και στην μεταποίηση για την ικανοποίηση βασικών αναγκών διατροφής.
Ένα μεγάλο μέρος της εργασίας ήταν αφιερωμένο στην παραγωκατανάλωση, δηλαδή οι
άνθρωποι της εποχής παρήγαγαν κυρίως για να τραφούν οι ίδιοι και οι οικογένειές
τους.
Οι νέες τεχνολογίες και η
βιομηχανοποίηση της παραγωγής άλλαξαν άρδην τους συσχετισμούς αυτούς και
διαχώρισαν τον παραγωγό από τον καταναλωτή. Η οικονομία εμπορευματοποιήθηκε και
απογειώθηκε η μισθωτή εργασία. Σήμερα η αγροτική παραγωγή και η μεταποίηση μαζί
δεν υπερβαίνουν το 17% του ΑΕΠ στη χώρα μας. Ένα μεγάλο ποσοστό περίπου 36%
αφορά το λιανικό εμπόριο και το υπόλοιπο καλύπτεται από υπηρεσίες στις οποίες
εξέχουσα θέση έχει ο τουρισμός, οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις ψυχαγωγίας.
Η «δικτατορία των ρομπότ», η συμμετοχική δημοκρατία του
διαδικτύου και η κοινωνική οικονομία :
Μια
νέα παγκόσμια πρόκληση είναι μπροστά μας. Οι νέες τεχνολογίες και νέες
βιομηχανίες που αναπτύσσονται στο χώρο της ρομποτικής, του διαδικτύου και της
αειφορικής ενέργειας, εκτός από τις φανερές οικονομικές επιδράσεις δημιουργούν
τεράστια τεκτονικά ρήγματα στη δομή του συστήματος. Αλλάζουν την μορφολογία και
τις συνθήκες όπως όταν συγκρούονται οι τεκτονικές πλάκες της γης. Έχουμε
συνηθίσει να παρακολουθούμε τις πολιτικές εξελίξεις μέσα από τους όρους του
κράτους και της αγοράς, είτε μέσα από τους παγκόσμιους οικονομικούς και
πολιτικούς συσχετισμούς, είτε ως πολιτικό παίγνιο πολιτικών προσώπων και
κομμάτων, λες κι αυτή είναι η μόνη φυσιολογία των πραγμάτων.
Ωστόσο, θα πρέπει τώρα να δούμε ότι
δεν είναι μόνο αυτοί οι παράγοντες που καθορίζουν τα πράγματα και τις
εξελίξεις. Δεν είναι μόνο γεωπολιτική ισχύς των εθνών όπως γνωρίζαμε μέχρι
σήμερα αλλά, υπάρχουν και οι «υπερδυνάμεις» που εξαρτώνται και
διαμορφώνονται από τις ανταγωνιστικές ηγεμονικές τεχνολογίες της εποχής μας.
Τέτοιες τεχνολογίες είναι σήμερα το διαδίκτυο, οι τεχνολογίες της
ενέργειας και η ρομποτική που αλλάζουν τα στάνταρ που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα
στην οικονομία και πολιτική.
Τα ηνία βέβαια της παγκόσμιας ηγεμονίας από την άποψη του
παγκόσμιου κεφαλαίου τα κρατούν ακόμη οι μεγάλες εταιρείες της 2ης βιομηχανικής
επανάστασης που έχουν ως κινητήρια δύναμή της το πετρέλαιο και τα υπόλοιπα
ορυκτά καύσιμα, που είναι καθετοποιημένες και συγκεντρωτικές. Είμαστε όμως στην
εποχή που εισβάλλουν οι τεχνολογίες της 3ης βιομηχανικής επανάστασης που
είναι οριζόντιες και κατανεμημένες όπως το διαδίκτυο και η
αειφόρος ενέργεια με πηγή τον ήλιο. Ακόμη και η ρομποτική που
στην εφαρμογή της έχει ένα επίσης συγκεντρωτικό χαρακτήρα, και ελέγχεται βέβαια
από το μεγάλο κεφαλαίο έχει ως βασικό χαρακτηριστικό ότι περιορίζει δραστικά το
χρόνο εργασίας,
Έτσι έχουμε ένα νέο διαχωρισμό και
διπολισμό μεταξύ των νέων τεχνολογιών που ευνοούν τη συγκεντροποίηση και
εκείνων που ευνοούν την οριζόντια οργάνωση όπως το διαδίκτυο. Μολονότι αυτός ο
διαχωρισμός δεν πηγάζει από ιδεολογικές αναφορές είναι ωστόσο διαχωρισμός
σύγκρουσης συμφερόντων.
Ειδικά η ρομποτική τεχνολογία, εισβάλλει στο πεδίο
της οικονομίας φέροντας ως αποτέλεσμα την υπερπαπαραγωγή προϊόντων από τις
μεγάλες εταιρείες και ταυτόχρονα φέρνει ως επακόλουθο και την «τεχνολογική
ανεργία» κάτι που μεταφορικά θα μπορούσε να ειπωθεί ότι επιβάλλει την
«δικτατορία» εκείνων που κατέχουν τα ρομπότ στις παραγωγικές σχέσεις.
Αντίθετα με τη ρομποτική, το διαδίκτυο από τη δομή
του (ως βιομηχανία) λειτουργεί υπέρ του συνόλου της κοινωνίας ως ένας
κοινόκτητος χώρος, ανοικτός και προσβάσιμος σε όλους προσφέροντας αγαθά και
υπηρεσίες δωρεάν ή με μηδενικό οριακό κόστος. Οι επιδράσεις αυτές είναι ήδη
ορατές στους τομείς που έχουν να κάνουν με την επικοινωνία την πληροφορία, τη
διάχυση γνώσης και στην παιδεία.
Το διαδίκτυο έχει επίσης μια άλλη ιδιαιτερότητα, δημιουργεί νέες θέσεις
εργασίας ενώ ταυτόχρονα καθηλώνει και ολόκληρες βιομηχανίες όπως έγινε με τη
μουσική βιομηχανία και τις βιομηχανίες τύπου και επικοινωνίας, με συνέπεια την
απώλεια και από αυτή την πλευρά θέσεων εργασίας. Τις αναπληρώνει όμως αυτές τις
απώλειες με την ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης και τη διευκόλυνση της
παραγοκατανάλωσης που είναι ένα άλλο κεφάλαιο που πρέπει να εξετάσουμε στη
συνέχεια.
Η άποψη που ακούμε συχνά από
τους απολογητές του συστήματος ότι, η υψηλή τεχνολογία και εξειδίκευση θα λύσει
το πρόβλημα της ανεργίας, είναι βέβαια ένας σύγχρονος αστικός μύθος. Πράγματι
σε κάθε καινοτομία θα δημιουργούνται και νέες θέσεις υψηλής εξειδίκευσης, αλλά
ταυτόχρονα θα χάνονται ακόμα περισσότερες ως συνέπεια της αυτοματοποίησης και ρομποτοποίησης
που έχει ως συνέπεια να λιγοστεύουν όχι μόνο οι εργαζόμενοι αλλά και
οι καταναλωτές που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση με τους
εργαζόμενους.
Έρχεται η
εποχή της αφθονίας του Ήλιου
28 Ιανουαρίου
2020
Έρχεται η εποχή
της αφθονίας του Ήλιου. Της απευθείας ενέργειας από τον Ήλιο. Μα θα πείτε
όλες οι εποχές εξαρτιόταν από το ζωοδότη Ήλιο. Όχι μόνο το φως και η
φωτοσύνθεση των φυτών αλλά ολόκληρη η βιόσφαιρα. Η διαφορά σε σχέση με
όλη τη βιομηχανική εποχή είναι ότι παίρναμε την ενέργεια Ήλιου μέσω της
αποθήκευσης στα ορυκτά καύσιμα τώρα, τεχνικά μπορούμε να τη χρησιμοποιούμε
απευθείας και την αποθηκεύουμε σε μπαταρίες.
§ Οι ενεργειακές κοινότητες | Η έξυπνη
αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας
Το Κράτος ως
γνωστόν επιδοτεί με το Κοινωνικό τιμολόγιο της ΔΕΗ τις κοινωνικά ευάλωτες
ομάδες με ποσοστά από 35% έως 70% από ότι καταναλώνουν. Με 20% ανεργία και με
αυξανόμενη τη φτωχοποίηση των μικροαστικών στρωμάτων οι ανάγκες για επιδόματα
αυξάνουν και συνεπώς αυξάνει το κόστος και για τις δαπάνες του Κράτους.
TΟ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΑΤΤΕΙΝ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ
Οι εταιρείες
διαμεσολάβησης μας έχουν «τρελάνει» στα τηλεφωνήματα για φθηνότερο ρεύμα από τη
ΔΕΗ. Κανείς όμως δεν μας πήρε τηλέφωνο να μας πει για το σχεδόν μηδενικό κόστος
στο ρεύμα που θα έχουμε με τις ενεργειακές Κοινότητες. Μας θέλουν πελάτες και
καταναλωτές και όχι παραγωγούς της ενέργειας που καταναλώνουμε..
Πρόκειται για
μελέτη του Καθηγητή κοινωνιολογίας Ανδρέα
Λύτρα «η δημοκρατία του κοινωνικού μέλλοντός μας» την
οποία πρόκειται να εκδώσει το ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ Οργανώσεων της Κοινωνίας
Πολιτών. Η μελέτη εξετάζει την εξέλιξη στις τρείς βασικές αρχές,
στις οποίες οικοδομήθηκε το όραμα της νεωτερικότητας, δηλαδή την ελευθερία, την ισότητα και
την αδελφότητα, ενώ θέτει το θεμελιακό ερώτημα: κατά πόσο οι
αρχές αυτές εκπληρώθηκαν ιστορικά ή παραμένουν ζητούμενο σε σχέση πάντα
με την πρόοδο της δημοκρατίας;
Σε μια πρώτη προσέγγιση, διακόσια τριάντα περίπου χρόνια μετά
την γαλλική επανάσταση που τέθηκαν για πρώτη φορά ξεκάθαρα αυτές οι
αρχές, παρά τους κοινωνικούς και πολλές φορές αιματηρούς ταξικούς αγώνες,
οι ιδεολογικές και πολιτικές προσδοκίες, παραμένουν εν πολλοίς
ανεκπλήρωτες. Ιδιαίτερα σε ότι αφορά το αίτημα της ισότητας και αδελφότητας τα
τελευταία χρόνια υπάρχει σημαντικό άνοιγμα και πισωγύρισμα, μολονότι
περιστασιακά οι ανισότητες, για μια τριακονταετία μετά τον δεύτερο παγκόσμιο
πόλεμο, είχαν μειωθεί.
Είναι αλήθεια
ωστόσο, τα εισοδήματα πολλαπλασιάστηκαν συγκριτικά με τις προβιομηχανικές
κοινωνίες και η ζωή βελτιώθηκε στο γενικό πληθυσμό σε πολλά επίπεδα, χάρις στις
τεχνολογίες της Α΄ και Β΄ βιομηχανικής επανάστασης. Οι πολιτικοί θεσμοί όμως,
εάν εξαιρέσει κανείς τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ψήφο των γυναικών,
ελάχιστα εξελίχθηκαν αντίστοιχα με τις τεχνολογικές δυνατότητες καθώς έχουμε
εισέλθει στην περίοδο της Γ΄, ίσως και της Δ΄, βιομηχανικής επανάστασης.
Ιδιαίτερα εάν θέσουμε το ερώτημα: κατά
πόσο η αντιπροσωπευτική δημοκρατία εγγυάται το ουσιαστικό περιεχόμενο για την
ελευθερία, ισότητα και την αδελφότητα;
Η ελευθερία,
ως έννοια, στο δυτικό κυρίως κόσμο, περιορίστηκε στην ελεύθερη επιλογή στην
αγορά και στην τυπική ελευθερία της ψήφου. Η πολιτική ελευθερία καθυστέρησε
πολύ να γίνει πράξη, ενώ ταλαιπωρήθηκε, από εκτροπές, αυταρχισμούς, φασιστικές
παρεμβολές και δικτατορίες, μέχρι και τις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα.
Ακόμη συνυπάρχει με ένα σύστημα ποινών που παραβιάζει αντί να προασπίζεται το
νόημα και το περιεχόμενό της.
Η ισότητα,
αναγνωρίστηκε μόνο ως ισότητα απέναντι στο νόμο. Αν και ήταν μια θετική
εξέλιξη, σε σχέση με το παλαιό καθεστώς, υπήρξε ανεπαρκής, καθώς παράκαμψε την
πραγματική οικονομική και εκπαιδευτική ανισότητα, όπως και την ανισότητα των
ευκαιριών. Για όσο διάστημα ορισμένες μειονότητες είχαν αποκλειστικώς τα
δικαιώματα του «εκλέγειν» και του «εκλέγεσθαι», οι νόμοι ανταποκρίνονταν μόνον
στα συμφέροντα των ολιγαρχιών και επομένως η ισότητα έναντι του νόμου ήταν
υποκριτική.
Η αδελφότητα,
αντιμετωπίζεται ακόμη ως ζήτημα αλληλεγγύης με τη μορφή της περιστασιακής
φιλανθρωπίας. Η αδελφότητα υπήρξε από την πρώτη στιγμή ανυπόστατη και
παραπεταμένη από τη νεωτερική πολιτεία. Το υποκατάστατό της, δηλαδή η κοινωνική
αλληλεγγύη, ήταν μια καταφυγή των ισχνών μειονοτήτων των ισχυρών, για να
αποφύγουν την αναίρεση των προνομίων τους, σε πολύ δύσκολες εποχές για την
οικονομική και κοινωνική οργάνωση.
Με παροχές και δοσίματα, τα οποία μπορούσαν και να αναιρεθούν,
κατεύνασαν την κοινωνική ορμή για ουσιαστικούς μετασχηματισμούς και παρείχαν
δυνατότητες στους ταπεινούς, που προσομοίαζαν με την αξιοπρεπή επιβίωση και
αρκετές φορές συγχέονται με τα κοινωνικά δικαιώματα. Στο τέλος αυτού του
κύκλου, οι πολιτικοί και ιδεολογικοί εκπρόσωποι των ισχνών μειονοτήτων
ισχυρίστηκαν, ότι οι ωφελούμενοι από τις παροχές της «κοινωνικής αλληλεγγύης»
ήταν παρασιτικοί για την κοινωνία και η «ευφορία τους επιβαρυντική για την
εφορία». Η αδελφότητα είναι ακόμη απούσα, ενώ οφείλουμε να την κάνουμε για
πρώτη φορά πραγματικότητα.
ΓΙΑ
ΜΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Η κοινωνική οικονομία ως παγκόσμιο φαινόμενο
και η Ελληνική ιδιαιτερότητα :
ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ της
δεκαετίας του ’70 σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου απλώνεται μια
σημαντική ανάπτυξη του ‘‘κοινωνικού ακτιβισμού’’, της ‘‘αυτο-οργάνωσης’’, της
κινητοποίησης και ενεργοποίησης πολιτών με κοινό παρανομαστή την ανάπτυξη
δράσεων, που διαμορφώνουν νέους θεσμούς αλληλεγγύης και με τη σειρά τους αυτοί
οι θεσμοί οδηγούν στην ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας. Ο τομέας αυτός
με οποιοδήποτε όνομα κι αν αποκαλείται – τρίτος τομέας ή τομέας αλληλέγγυας
κοινωνικής οικονομίας ή μη κερδοσκοπικός τομέας – έχει το ίδιο κοινωνικό
αποτέλεσμα. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο υλοποιούν την αλληλέγγυα
οικονομία. Εργάζονται και καταναλώνουν για την ευημερία των ιδίων και των
συνανθρώπων τους, και όχι για το κέρδος, πραγματοποιούν δηλαδή αυτό που έχει
σημασία για την αλληλέγγυα οικονομία, τη δημιουργία ικανοποιητικών οικονομικών
συνθηκών για όλους τους ανθρώπους. Οι κυβερνήσεις και τα κράτη παρακολουθούν
αυτή τη διαδικασία, άλλοτε την εμποδίζουν θεσμικά και άλλοτε την ενσωματώνουν
στην πολιτική κοινωνικής πρόνοιας.
Η αλήθεια
Σε όλο τον κόσμο οι πιο ανθεκτικές και
βιώσιμες οικονομίες, τα τελευταία χρόνια που βρισκόμαστε σε περιόδους κρίσης
είναι εκείνες που έχουν αναπτύξει ένα σημαντικό κομμάτι στο τομέα της
κοινωνικής οικονομίας. Αντικειμενικά πρόκειται για μια αναγκαία συνθήκη που τις
θωρακίζει έναντι στην ανεργία και την φτώχεια. ¨όλα τα στοιχεία που έχουμε μας
δείχνουν ότι στις ανεπτυγμένες χώρες της δύσης, αλλά και γρήγορα αναπτυσσόμενες
χώρες Κίνα και Ινδία το 10%-12% του ΑΕΠ δημιουργείται από τις
κοινωνικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς.
ΟΙ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ
Από τους διεθνείς οργανισμούς
αναγνωρίζεται ότι, η κοινωνική οικονομία είναι ένας από τους βασικός πυλώνες
μείωσης των κοινωνικών ανισοτήτων – και καταπολέμησης της ανεργίας και
φτώχειας για τον 21ο αιώνα.
Αναγνωρίζεται ότι η κοινωνική οικονομία είναι
αναγκαίος όρος, για την ανακατεύθυνση και στόχευση των νέων τεχνολογιών προς
την επινόηση νέων θέσεων εργασίας και εισοδημάτων.
Αναγνωρίζεται παράλληλα ότι είναι ο χώρος θεσμικής και
πολιτικής καινοτομίας και αυτοοργάνωσης της κοινωνίας. Δηλαδή ο
χώρος ουσιαστικής αλληλεπίδρασης για την συμμετοχική δημοκρατία και
μέθεξη με τη συλλογική δημιουργία της κοινωνίας πολιτών.
Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ από τη Δεύτερη στην Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση
είναι μάλλον διανοητική παρά τεχνικής υφής. J.Rifκιν
Εμείς θα προσθέταμε ότι η μεγαλύτερη δυσκολία δεν στον τεχνολογικό
εκσυγχρονισμό αλλά στον θεσμικό εκσυγχρονισμό και οργάνωση της κοινωνίας.
Πολύ άμεσα θέλουμε να αποκτήσουμε της τελευταίας τεχνολογίας «κινητό» αλλά πολύ
δύσκολα αλλάζομε τους θεσμούς στην οργάνωση της εργασίας του σχολείου και της
πολιτικής. Κι αυτό έχει ως συνέπεια την παρακμιακή λειτουργία που επικρατεί
στις μέρες μας. Για αυτό και η επείγουσα ανάγκη επιμόρφωσης σε νέους θεσμούς
και στην οργάνωση της κοινωνικής οικονομίας.
§
Εισήγηση Βασίλη
Τακτικού στην ημερίδα του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών για την
κοινωνική οικονομία- επιχειρηματικότητα
§
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Αντίθετα στη χώρα μας που κυριαρχείται από τον
κρατισμό ελάχιστα αναγνωρίζεται και προβάλλεται από το Ελληνικό
πελατειακό πολιτικό -κομματικό σύστημα αυτή η ζωτική αλήθεια. Κατά συνέπεια ο
τρίτος τομέας της οικονομίας όχι μόνο δεν ενισχύεται αλλά υφαρπάζονται οι πόροι
του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου που προορίζονται για αυτό σκοπό
για να καλύψουν λειτουργικές ανάγκες ενός υπερτροφικού κράτους.
Ένα παράδειγμα είναι τα προγράμματα stage που
επανήλθαν το 2012 ως κοινωφελή εργασία στο δημόσιο και τους Δήμους ενώ όλοι
γνωρίζουν ότι πρόκειται για προσωρινά επιδοτούμενους για την γραφειοκρατία στο
δημόσιο και τους Δήμους.
Το ιστορικό της υπόθεσης έχει ως εξής:
Την περίοδο 2010-11 επί Κυβέρνησης Παπανδρέου
προγραμματίστηκε (από την Κατσέλη ως υπουργό) ένα ποσόν πάνω από 1 δις στο
οποίο είχαν πρόσβαση οι φορείς κοιν. οικονομίας.
.
Για αυτό είναι λάθος να ταυτίζουμε την κοινωνική
οικονομία με την αλληλεγγύη και την φιλανθρωπία της ετερότητας που είναι βέβαια
επιθυμητή, αλλά δεν συνιστά κοινωνική επιχειρηματικότητα που είναι αλληλεγγύη
και συνεργατισμός της κοινότητας που παράγει και καταναλώνει αγαθά χωρίς το
σκοπό του κέρδους.
Στο ερώτημα πως εμπλέκεται το κράτος σε αυτή την
διαδικασία πρέπει να απαντήσουμε, πως το κράτος εμπλέκεται παντού αφού
φορολογεί όλους τους πολίτες και τις κοινωνικές επιχειρήσεις αλλά και
παρεμβαίνει στην αναπτυξιακή πολιτική. Δεν μας φορολογεί για να μας παρέχει
μόνο ασφάλεια αλλά και παιδεία, υγεία και αναπτυξιακά κίνητρα.
Έχει υποχρέωση λοιπόν να στηρίξει την κοινωνική
οικονομία. Η διαφορά μας είναι ότι το κράτος και οι Δήμοι δεν μπορεί να είναι
θεσμικά κοινωνικοί επιχειρηματίες.
Υπάρχει όμως ένας πρόσθετος λόγος
ιστορικής σημασίας για την στήριξη της κοινωνικής οικονομίας από τους
πολιτικούς θεσμούς που υπαγορεύεται από τις μεγάλες τεχνολογικές
αλλαγές μετατοπίσεις αναγκών και μορφών εργασίας.
§
ΜΕΓΑΛΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ
ΑΛΛΑΓΕΣ
§
ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΙΣ ΑΝΑΓΚΩΝ
ΚΑΙ ΜΟΡΦΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Το πιο εντυπωσιακό κοινωνικό φαινόμενο τον τελευταίο
αιώνα, είναι η μετατόπιση των αναγκών και των μορφών εργασίας παράλληλα με την
υπερσυγκέντρωση πληθυσμού στα αστικά κέντρα. Ένα άλλο καθοριστικό φαινόμενο
είναι αυτό της μισθωτής εργασίας που κυριάρχησε στην συγκεντροποίηση της
παραγωγής αλλά και της υπερδιόγκωσης του οικονομικού ρόλου του κράτους.
Αν σκεφτούμε ότι περί το 1920 οι δημόσιες δαπάνες πέρα
από τις πολεμικές δαπάνες βρισκόταν περίπου στο 10% του ΑΕΠ, ενώ σήμερα στην
Ελλάδα έχει ανέλθει περίπου στο 50%. θα δούμε πόσο έχουν στενέψει τα περιθώρια
της κρατικής παρέμβασης.
Τα οικονομικά μεγέθη των μετατοπίσεων όμως δεν
σταματούν εδώ. Πριν ένα αιώνα το 80% της οικονομίας βασιζόταν κυρίως στην
γεωργία και στην μεταποίηση για την ικανοποίηση βασικών αναγκών διατροφής. Ένα
μεγάλο μέρος της εργασίας ήταν αφιερωμένο στην παραγωκατανάλωση, δηλαδή οι
άνθρωποι της εποχής παρήγαγαν κυρίως για να τραφούν οι ίδιοι και οι οικογένειές
τους.
§
ΤΟΜΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ
ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ένας προνομιακός χώρος για την κοινωνική
οικονομία χάρις στη εγγύτητα προς τον πολίτη και τις κοινωνικές ομάδες
που συγκροτούν σχετικές πρωτοβουλίες.
Παρά αυτό το γεγονός συμπιέζεται σήμερα από το κράτος
περισσότερο από κάθε άλλο θεσμό περιορίζοντας τους διαθέσιμους οικονομικούς
πόρους στο 40% εκείνων που ήσαν διαθέσιμοι πριν από την κρίση.
Αυτές οι συνθήκες μπορούν να διαφοροποιηθούν μόνο με
την εφαρμογή των θεσμών της κοινωνικής οικονομίας.
Η Τοπική ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ μπορεί να επενδύσει στην προοπτική
της κοινωνικής οικονομίας με την ενεργοποίηση ανενεργών υλικών πόρων και
του κοινωνικού κεφαλαίου .
Μπορεί να επεκτείνει τις κοινωνικές παροχές και
υπηρεσίες της μέσω της κοινωνικής οικονομίας σε μια εποχή που στενεύουν οι
παροχές από το κράτος.
§
ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟΙ
ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΤΟ ΠΡΏΤΟ ΒΉΜΑ
Η αρνητική τάση που υπάρχει να αξιοποιήσουμε την
συμμετοχική οικονομία στη χώρα μας, που βασική της έκφραση είναι οι
καταναλωτικοί συνεταιρισμοί, έχει επιφέρει την αποτελμάτωση των θεσμών της
κοινωνικής οικονομίας.
Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι χωρίς κινητοποίηση
και την συμμετοχή των καταναλωτών και της κοινωνίας, θα δυσκολευτούν πολύ και
οι πρωτοβουλίες των παραγωγικών και κοινωνικών συνεταιρισμών.
Για την δημιουργία καταναλωτικών συνεταιρισμών
στα αστικά κέντρα χρειάζεται κινητοποίηση και οργανωτική τεχνογνωσία από τους
περιφερειακούς μηχανισμούς στήριξης της κοινωνικής οικονομίας.
§
ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ ΟΡΟΣ ΤΟ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ.
Η κοινωνική οικονομία όπως τονίσαμε
διακρίνεται κατά βάση από το συλλογικό υποκείμενο της
επιχειρηματικότητας, το οποίο εμπλέκεται και συμμετέχει κάθε φορά υπό
την μορφή συλλογικότητας μέσα από μια κοινωνική ομάδα στη κοινωνική επιχείρηση.
Βασικό της χαρακτηριστικό ο περιορισμός της
διαμεσολάβησης και στη μείωση του κόστους συναλλαγών με ευεργετικές επιπτώσεις
στους μετέχοντες και το σύνολο της κοινωνίας.
Στοχεύει, στο αμοιβαίο όφελος παραγωγού και καταναλωτή
και με αυτή την έννοια ο καταναλωτής είναι και συμμέτοχος στην επιχείρηση με
χαρακτηριστικό παράδειγμα τους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς.
§
Η ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΟ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
§
ΤΟ ΕΜΜΕΣΟ ΚΕΡΔΟΣ ΤΗΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Οι επενδύσεις λοιπόν με στόχο την κινητοποίηση
του κοινωνικού κεφαλαίου είναι προαπαιτούμενο για την συμμετοχική
οικονομία, τους μεγάλους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς, τους μικρούς και
ευέλικτους παραγωγικούς και τις τοπικές κοινωνικές συμπράξεις. Το όφελος της
συμμετοχικής επένδυσης σε αυτό το επίπεδο για κάθε καταναλωτή και εργαζόμενο
που μετέχει σε αυτή τη διαδικασία είναι η μείωση του κόστους των συναλλαγών άρα
ένα έμμεσο κέρδος.
§
Η ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΜΑΘΗΣΗ
Η σχέση μεταξύ κοινωνικού κεφαλαίου και δια βίου
μάθησης απέκτησε τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη σημασία μέσα στα πλαίσια της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέσα από τη χάραξη πολιτικών για την εκπαίδευση και την
κατάρτιση, η Ευρωπαϊκή πολιτική στοχεύει στο να εξισορροπήσει τις αυξημένες
ανάγκες που παρουσιάζονται στα πλαίσια αντιμετώπισης της ανεργίας και στη
διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
§
ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ
ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ
Ο νέος νόμος για την κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία
4430/31-10-2016 θεσμοθετεί με σαφήνεια τη θεσμική συνεργασία των Δήμων και των
οργανώσεων της κοινωνικής οικονομίας στο άρθρο 7 με τη δυνατότητα
προγραμματικών συμφωνιών, ενώ προβλέπονται «ενώσεις» σε δευτεροβάθμιο επίπεδο
στο άρθρο 9. Έτσι μπορούν να οργανωθούν με τη στήριξη των δήμων και περιφερειών
«οι τοπικές κοινωνικές συμπράξεις¨».
Σε αυτό το πλαίσιο προτείνεται , μια γέφυρα
συνεργασίας του ενιαίου χώρου της κοινωνικής οικονομίας, με την Τ.Α για
την δημιουργική αλληλεπίδραση των δύο χώρων και την ανταλλαγή τεχνογνωσίας.
Οι «τοπικές κοινωνικές Συμπράξεις» συγκροτούν ενώσεις,
από τοπικές συλλογικότητες, κοινωνικά δίκτυα, συνεταιρισμούς και
δομές της Τ.Α. κι αυτό μπορεί να γίνει σε κάθε Δήμο. Κάθε Σύμπραξη μπορεί
να συσταθεί σύμφωνα με το νέο νόμο διαμορφώνοντας ένα πλαίσιο συνεργασίας
με ένα τοπικό Σύμφωνο, που θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε υπό προϋποθέσεις
ένα τοπικό «κοινωνικό συμβόλαιο».
Οι Συμπράξεις αυτές μπορούν να σχεδιάζουν και να
υλοποιούν προγράμματα ενίσχυσης των κοινωνικών δομών στους δήμους με νέες
μορφές οργάνωσης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. (π.χ. βοήθεια στο σπίτι,
παιδικοί σταθμοί, κοινωνικά ιατρεία κ.α.)
Δομές οι οποίες μπορούν να κατευθύνουν και να
συμβουλεύσουν στη συγκέντρωση κοινωνικού και διανοητικού κεφαλαίου, αλλά
και χρηματικού επενδυτικού κεφαλαίου με τη συμμετοχή της κοινότητας.
Παράλληλα, είναι αναγκαίος ένας μηχανισμός
δικτύωσης και οργάνωσης που οφείλει να εξυπηρετεί το σύνθετο έργο της
κινητοποίησης των ανθρώπινων πόρων και δικτύωσης των κοινωνικών
επιχειρήσεων από όλες τις πλευρές – πολίτες, καταναλωτές, επαγγελματίες,
παραγωγούς, κοινωνικούς φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την θεώρηση η κοινωνική
οικονομία στην Ελλάδα χρειάζεται ολοκληρωμένους θεσμούς και δίκαιους κανόνες
παιγνιδιού που δεν μπορούν να προκύψουν διαφορετικά εάν δεν οργανωθεί ο
χώρος σε δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο με ενώσεις.
Γιατί η κοινωνική οικονομία δεν είναι μια ετερότητα
του κράτους και της αγοράς αλλά ένας αυτόνομος χώρος της κοινωνίας που
χρειάζεται να αναγνωρίσει το πολιτικό σύστημα.
Ένα βήμα μπροστά τρία βήματα πίσω στην Κοινωνική Οικονομία :
Ακούσαμε προχθές στην Πάτρα στο Περιφερειακό Συνέδριο
Δυτικής Ελλάδας από την αρμόδια Υπουργό εργασίας Ράνια Αντωνοπούλου, τις ίδιες
θέσεις για την κοινωνική Οικονομία που προβάλλουμε εδώ και πολλά χρόνια.
ΠΡΩΤΟΝ, ότι οι φορείς της κοινωνικής οικονομίας θα
είναι ξεκάθαρα μη κερδοσκοπικοί και συνεργατικοί αποκλείοντας τους μεσάζοντες
και διαμεσολαβητές.
ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΝ ότι η κοινωφελής εργασία στους Δήμους δεν
νομιμοποιείται από την Ε.Ε. για να καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες των
Δήμων και ότι ο στόχος είναι να παράγεται ουσιαστικό προϊόν και αποτέλεσμα.
Επιτέλους μετά τρία χρόνια ακούμε κάποιες βασικές αλήθειες Γράφει ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΑΚΤΙΚΟΣ
Τα επιδοτούμενα προγράμματα εργασίας με πόρους κυρίως από Ευρωπαϊκό
Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και η «Κοινωνική οικονομία» προβάλλονται ως πολιτικές
για την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σαν να επρόκειτο για καινοτόμες και
αποτελεσματικές πολιτικές. Στην πραγματικότητα έχουμε μια ανασκευή της ίδιας
κατεύθυνσης με τις προηγούμενες Κυβερνήσεις με περισσότερο κράτος αυτή την φορά
που εμποδίζει εξίσου την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας.
Τα πεντάμηνα των επιδοτούμενων έγιναν οκτάμηνα και η κοινωνική οικονομία
έγινε προπαγάνδα χωρίς πόρους, ουσιαστικό αντίκρισμα και μετρήσιμο αποτέλεσμα.
Η μόνη ουσιαστική διαφοροποίηση με το παρελθόν είναι ότι πλέον μειώθηκε το
κομμάτι της επιδοτούμενης κατάρτισης των ανέργων και αυξήθηκαν οι προσωρινές
προσλήψεις στους δήμους και το δημόσιο.
Απευθύνεται σε ένα πολύ μικρό τμήμα των εν δυνάμει φορέων της κοινωνικής
οικονομίας, αγνοώντας τους δυναμικούς μαζικούς συνεταιρισμούς και κοινωνικές
επιχειρήσεις που διαμορφώνουν το μέγεθος της κοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδα.
Ένα άλλο ζήτημα που πρέπει να κατανοήσουμε ότι παγκοσμίως υπάρχουν όρια στη
ζήτηση της μισθωτής εργασίας. Είτε το θέλουμε είτε όχι οι θέσεις μισθωτής
εργασίας θα μειώνονται σταδιακά χρόνο με τον χρόνο, λόγω της ανάπτυξης των νέων
τεχνολογιών της πληροφορικής και της ρομποτικής, το διαδίκτυο των πραγμάτων.
Γι’ αυτό θα είμαστε αναγκασμένοι να επινοήσουμε ως αντίδοτο εκ νέου το
συνεργατισμό και τη κοινωνική οικονομία.
Αυτή την παγκόσμια τάση μας την παρουσιάζει εύστοχα ο
παγκοσμίου κύρους διανοητής Jeremy Rifkin στα βιβλία του «Τρίτη
Βιομηχανική Επανάσταση» και «Το τέλος και το Μέλλον της
Εργασίας»
Επομένως, εάν τα λάβουμε όλα αυτά υπόψη, είναι ανάγκη να προσαρμοστούμε
στην εποχή μας, το μέλλον βρίσκεται στον συνεργατισμό, τους συνεταιρισμούς και
την κοινωνική οικονομία.
Στον τομέα της υγείας με τη συνεργατική και συνεταιριστική οργάνωση, αξιοποιώντας πολλές
φορές ανενεργά δημοτικά η δημόσια κτίρια μπορούν ν’ αναπτυχθούν τα κοινωνικά
ιατρεία και οι πολυκλινικές, αντιμετωπίζοντας τόσο το πρόβλημα της ανεργίας όσο
και το πρόβλημα του υψηλού κόστους υπηρεσιών υγείας για ανασφάλιστους, αφού
τέτοιες κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν και προσφέρουν υπηρεσίες με ελάχιστο
κόστος.
Στον τομέα της μεταποίησης μπορεί κατ’ αρχάς να αποφευχθεί το κλείσιμο πολλών εργοστασίων με τη
συνεταιριστική οργάνωση της παραγωγής και μπορούν ταυτόχρονα να δημιουργηθούν
θέσεις εργασίας και εισοδήματα σε μικρές συνεταιριστικές μονάδες τυποποίησης
και συσκευασίας προϊόντων.
Στον τομέα του τουρισμού μεγάλα πλέον τουριστικά γραφεία με παγκόσμια εμβέλεια λειτουργούν σε
συνεταιριστική βάση. Από την άλλη πλευρά, τοπικές κοινότητες και περιοχές
προβάλλουν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα και διαχειρίζονται υπηρεσίες
συνεργατικά. Ειδικές μορφές τουρισμού όπως ο οικοτουρισμός, αγροτουρισμός και
βιοτουρισμός αναπτύσσονται συνεταιριστικά. Σε κάθε περίπτωση είναι ένας τομέας
που μπορούν να δημιουργηθούν πολλές νέες θέσεις εργασίας.
Στο εμπόριο και στο ηλεκτρονικό εμπόριο υπάρχουν πολλά επιτυχημένα παραδείγματα με κοινωνικά supermarket,
κοινωνικά παντοπωλεία και κάθε είδους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς που
δημιουργούν επιπλέον απασχόληση και κοινωνική προσφορά. Το ηλεκτρονικό εμπόριο
επίσης μέσα από τους κοινωνικούς συνεταιρισμούς προσφέρει νέες δυνατότητες για
μικρούς παραγωγούς, ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές να διαθέσουν τα
προϊόντα τους.
Στον τομέα των υπεργολαβιών στους Δήμους και τις μεγάλες επιχειρήσεις, οι Κοινωνικοί
Συνεταιρισμοί ως ενώσεις προσώπων μπορούν να αποτελέσουν το κατάλληλο θεσμικό
εργαλείο για αναθέσεις έργων υπεργολαβιών, αντιμετωπίζοντας πιο ευέλικτα το
πρόβλημα της ανεργίας.
Στην εκπαίδευση-επιμόρφωση-δια βίου μάθηση, τα κοινωνικά φροντιστήρια και κοινωνικά εκπαιδευτήρια μπορούν να κάνουν
προσιτή την εκπαίδευση και επιμόρφωση σε άτομα με χαμηλά εισοδήματα, αλλά και
να δώσουν ευκαιρίες απασχόλησης σε νέους επιστήμονες.
Στο περιβάλλον και την πράσινη ανάπτυξη, η εξοικονόμηση της ενέργειας των κτιρίων, οι πράσινες στέγες η
κομποστοποίηση και ανακύκλωση είναι τομείς οι οποίοι με τους κοινωνικούς
συνεταιρισμούς μπορούν να προσφέρουν θέσεις εργασίας.
Ένας άλλος τομέας εφαρμογής είναι στο
ίντερνετ-πληροφορική και την ενημέρωση. Εδώ
συντελείται ήδη μια τεχνολογική και παράλληλα κοινωνική επανάσταση μείωσης του
οριακού κόστους στην αναπαραγωγή και διακίνηση πνευματικών προϊόντων και
γνώσης, αφού όπως φαίνεται μόνον συνεργατικά μπορούν να δημιουργηθούν θέσεις
εργασίας και σε αυτό το κομμάτι της αγοράς.
Στον τομέα των συμβουλευτικών υπηρεσιών μολονότι υπάρχουν πάρα πολλοί νέοι επιστήμονες άνεργοι – νομικοί.
οικονομολόγοι, μηχανικοί, γεωπόνοι, περιβαλλοντολόγοι και πλήθος άλλες
ειδικότητες – εντούτοις στη χώρα μας υπάρχει έλλειμμα συμβουλευτικών υπηρεσιών
και το κόστος είναι ακριβό. Οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί και σ’ αυτόν τον τομέα
σίγουρα είναι μια λύση απέναντι στην ανεργία.
Οι Συνεταιριστικές τράπεζες, που υπάρχουν βέβαια και στη χώρα μας, μπορούν να βρουν μεγαλύτερο
ζωτικό χώρο μέσα από ένα συνολικό σχέδιο για τη κοινωνική οικονομία στο οποίο
μπορεί να συμμετέχει ενεργά και η Τ.Α. για να είναι πιο αποτελεσματικό.
Θα πρέπει να έχουμε υπόψη ενώ οι νέες τεχνολογίες
καλπάζουν από άποψη νέων δυνατοτήτων στην ενέργεια και στην πράσινη
οικονομία, οι Θεσμοί και οι εφαρμογές βραδυπορούν, για την αντιμετώπιση
της ενεργειακής φτώχειας και ανεργίας».
Τι είναι αυτό που εμποδίζει την γρήγορη μετάβαση από
τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα, το πετρέλαιο και τον άνθρακα, στις ήπιες μορφές ενέργειας, εάν λάβουμε υπόψη τις νέες τεχνολογίες αξιοποίησης της
Ηλιακής ενέργειας που επιτρέπουν την απεριόριστη χρήση της σε αποκεντρωμένο
επίπεδο.
Αν ρίξουμε μια ματιά στα οικονομικά μεγέθη που επενδύονται από τις μεγάλες
εταιρείες και κράτη στα ορυκτά καύσιμα θα διαπιστώσουμε ότι οι επενδύσεις στις
ήπιες μορφές υστερούν κατά κράτος με μικρές εξαιρέσεις. Υπάρχουν Χώρες με
ανεπτυγμένες ΑΠΕ, όπως
Ο Καναδάς που παράγει το 66% της ηλεκτρικής του ενέργειας από ανανεώσιμες
πηγές ενέργειας ενώ άλλες χώρες που παράγουν ανάλογο ποσό ενέργειας από
ανανεώσιμες πηγές, η Νορβηγία, η Δανία, στη Σουηδία (53,9%), τη Φινλανδία
(39,3%), τη Λετονία (37,6%) και την Αυστρία (32,1%),η Νέα Ζηλανδία, και η
Βραζιλία.
Σε παγκόσμιο όμως επίπεδο μολονότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας «γίνονται
όλο και πιο ανταγωνιστικές από πλευράς κόστους» και συμβάλλουν στις χαμηλές
εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, το ποσοστό ΑΠΕ πλησιάζει το 15% στη χώρα μας
(Ελλάδα) σύμφωνα με Εurostat το ποσοστό ενεργειακής κατανάλωσης ΑΠΕ στο 15,4%.
Βλέπουμε έτσι, μια υστέρηση σε σχέση με τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα που
είναι η ηλιοφάνεια και η νησιώτικη διάρθρωση της χώρας καθώς το πολιτικό μας
σύστημα είναι προσανατολισμένο, περισσότερο στα πετρέλαια που απαιτούν μεγάλο
κόστος και περίπλοκες διαδικασίες για να αντληθούν, πέραν από το περιβαλλοντικό
κόστος.
Τι είναι εκείνο που καθυστερεί τις επενδύσεις σε
τομείς που η κοινωνία και η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί κατανεμημένα να
επενδύσει με μικρά μερίδια των πολιτών καταναλωτών μέσα από ενεργειακές
κοινότητες και ενεργειακούς συνεταιρισμούς;
Είναι ζήτημα μόνο νομοθεσίας, που αντιμετωπίζεται με το νέο νόμο για τις
«ενεργειακές κοινότητες» η κάτι πιο περίπλοκο σε σχέση με τους θεσμούς που
επικρατούν και ευνοούν ακόμη τις συγκεντρωτικές και ρυπογόνους τεχνολογίες στη
χρήση τους όπως είναι τα ορυκτά καύσιμα.
Ο νέος νόμος για τις «ενεργειακές κοινότητες» και ενεργειακούς
συνεταιρισμούς είναι ένα σημαντικό βήμα. Αλλά δεν είναι η μοναδική προϋπόθεση
που θα αλλάξει τα θεσμικά δεδομένα. Και με το νόμο 1667/86 θα μπορούσε να γίνει
και έχουν γίνει δύο τέτοιοι ενεργειακοί συνεταιρισμοί στην χώρα μας. Το θέμα
είναι τα κίνητρα για να εμπλακούν σε αυτή την υπόθεση η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι
οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και εν γένει οι πολίτες καταναλωτές.
Πρόκειται για το νέο επιχειρηματικό υποκείμενο στο χώρο της ενέργειας, της
ανακύκλωσης και της διαχείρισης περιβάλλοντος.
§
Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΙΣΘΩΤΗΣ
ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Δεν είναι μόνον η κρίση του δημόσιου χρέους που συνήθως μονοδιάστατα
προβάλλεται για τη μείωση της απασχόλησης, αλλά πιο ουσιαστικός λόγος είναι οι
τεχνολογικές εξελίξεις και οι δυσκολίες μετάβασης που αντιμετωπίζουν αυτές οι
χώρες από τη 2η στην 3η βιομηχανική επανάσταση. Σήμερα διαπιστώνουμε ότι οι πιο
σημαντικοί τομείς της συρρίκνωσης της απασχόλησης είναι οι άλλοτε κραταιοί
τομείς στο τομέα της απασχόλησης, ο τραπεζικός τομέας, η δημόσια διοίκηση, οι
κοινωνικές υπηρεσίες κ.λπ.
Η βασική προσέγγιση για να αντιμετωπιστεί η διαρκώς μειούμενη απασχόληση
είναι η υπέρβαση του δόγματος της μισθωτής εργασίας, στο χώρο του δημοσίου και
η εισαγωγή ενός συνεργατικού μοντέλου με τριμερή τοπική συμφωνία Τοπικής
Αυτοδιοίκησης, συνεταιρισμών εργαζομένων και κοινωνικών ομάδων ωφελούμενων που
έχουν ανάγκη συγκεκριμένων και διαπιστευμένων υπηρεσιών.
Επομένως, ούτε το κράτος ούτε οι μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες μπορούν να
δημιουργήσουν πρόσθετες θέσεις εργασίας. Ζητούμενο είναι πλέον οι λιγότερες
απώλειες. Υπό αυτές τις συνθήκες, τίθεται το ζήτημα σε ποιους τομείς της
οικονομίας μπορούν να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.
Μέχρι τώρα, η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι νέες θέσεις εργασίας μπορούν να
δημιουργηθούν κυρίως στον συνεταιριστικό τομέα. Οι χώρες με υψηλό ποσοστό κοινωνικής
οικονομίας, όπως είναι οι Κάτω Χώρες, η Δανία, δείχνουν χαμηλότερο ποσοστό
ανεργίας στους νέους. Η νέα δημιουργία επιχειρήσεων και εναλλακτικών μορφών
εργασίας.
Με βάση αυτές τις παγκόσμιες τάσεις το Πανελλήνιο
Παρατηρητήριο προτείνει ένα μοντέλο τοπικών δράσεων που το ονομάζει «Κυψέλες
Συνεργατισμού».
Οι «Κυψέλες Συνεργατισμού» συνιστούν: Συνέργειες συλλογικών οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, Τοπικής
Αυτοδιοίκησης και φορέων Κοινωνικής Οικονομίας, με την δημιουργία Κοινωνικών
Τοπικών Συμπράξεων.
Πρόκειται, για ένα μοντέλο εναρμόνισης μεταξύ προσφοράς και ζήτησης και
συνεργειών μεταξύ – παραγωγών- εργαζομένων –και καταναλωτών, με σαφή διάκριση
από το μοντέλο της αγοράς.
Ενέργεια- Περιβάλλον- Ανακύκλωση / Θεσμοί και εφαρμογές κοινωνικής
οικονομίας :
Ενώ οι νέες
τεχνολογίες καλπάζουν από άποψη νέων δυνατοτήτων στην ενέργεια και στην
πράσινη οικονομία, οι Θεσμοί και οι εφαρμογές βραδυπορούν, για την
αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και ανεργίας».
Τι είναι αυτό που
εμποδίζει την γρήγορη μετάβαση από τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα, το πετρέλαιο και
τον άνθρακα, στις ήπιες μορφές ενέργειας, εάν λάβουμε υπόψη τις νέες
τεχνολογίες αξιοποίησης της Ηλιακής ενέργειας που επιτρέπουν την απεριόριστη
χρήση της σε αποκεντρωμένο επίπεδο.
Αν ρίξουμε μια ματιά στα οικονομικά μεγέθη που επενδύονται από
τις μεγάλες εταιρείες και κράτη στα ορυκτά καύσιμα θα διαπιστώσουμε ότι οι
επενδύσεις στις ήπιες μορφές υστερούν κατά κράτος με μικρές εξαιρέσεις.
Υπάρχουν Χώρες με ανεπτυγμένες ΑΠΕ, όπως
Ο νέος νόμος που ετοιμάζεται για τις «ενεργειακές κοινότητες»
και ενεργειακούς συνεταιρισμούς είναι ένα σημαντικό βήμα. Αλλά δεν είναι η
μοναδική προϋπόθεση που θα αλλάξει τα θεσμικά δεδομένα. Και με το νόμο 1667/86
θα μπορούσε να γίνει και έχουν γίνει δύο τέτοιοι ενεργειακοί συνεταιρισμοί στην
χώρα μας. Το θέμα είναι τα κίνητρα για να εμπλακούν σε αυτή την υπόθεση η
Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και εν γένει οι
πολίτες καταναλωτές.
Πρόκειται για το νέο επιχειρηματικό υποκείμενο στο χώρο της
ενέργειας, της ανακύκλωσης και της διαχείρισης περιβάλλοντος.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
§
Περίληψη από την εισήγηση του Βασίλη Τακτικού στη
Ημερίδα του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑ)
7-12-2017, με θέμα: Η Κοινωνική Οικονομία ως
πυλώνας Αειφόρου Ανάπτυξης: Εφαρμογές στην Ενέργεια και τα Απορρίμματα
Η θεσμική ζήτηση θέσεων εργασίας μέσω των κοινωνικών
επιχειρήσεων:
κινείται έξω από τις συνήθεις
πρακτικές στο χώρο και εισάγει μια καινοτόμο προσέγγιση η
οποία βασίζεται στη μόχλευση του κοινωνικού κεφαλαίου και των ανενεργών
πόρων οι οποίοι πηγάζουν από τις συλλογικότητες που δρουν στον
κοινόκτητο χώρο. Δεδομένου ότι, είναι μάταιο να περιμένει κανείς τη
χρηματοοικονομική μόχλευση της αγοράς για την ενίσχυση της κοινωνικής
οικονομίας είναι απαραίτητη προϋπόθεση η θεσμική ζήτηση
προϊόντων υπηρεσιών και για την βιωσιμότητα των κοινωνικών επιχειρήσεων.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ
Πρόσφατα, το Ινστιτούτο
Μελετών Κοινωνικής Οικονομίας «ΙΝΜΕΚΟ» έστειλε επιστολή προς όλους τους Δήμους
για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο Ανάπτυξης της Κοινωνικής οικονομίας σε τοπικό
επίπεδο. Έχοντας ως δεδομένη την ανταπόκριση για σχετική εισήγηση σε παραπάνω
από δέκα Δήμους και ειδικότερα για επιμορφωτικό το πρόγραμμα «Μέντορες»
Κοινωνικής Οικονομίας ετέθη το ζήτημα από τους Δήμους ότι, σε τοπικό επίπεδο
υπάρχει απροθυμία για κοινωνικούς συνεταιρισμούς και εργασιακούς
συνεταιρισμούς.
Το «όραμα» του μέσου
ανθρώπου της απεριόριστης μισθωτής εργασίας που αγάπησαν εργοδότες και
εργαζόμενοι δεν είναι πλέον για όλους. Πολλοί για να βιοποριστούν θα
αναγκαστούν να γίνουν αυτοαπασχολούμενοι όπως οι παππούδες τους. Όχι κατά
ανάγκη κτηνοτρόφοι και καλλιεργητές αλλά παρέχοντας προϊόντα και υπηρεσίες
ευζωϊας σε ένα πληθυσμό που γηράσκει.
Οι νέες συνθήκες λοιπόν
στο χώρο της εργασίας κάνουν επιτακτική την ανάγκη για εναλλακτικές σχέσεις
εργασίας και για την αντιμετώπιση της φτώχειας.
Η
ΓΗ ΤΗΣ ΣΠΑΝΙΣ ΚΑΙ Ο ΉΛΙΟΣ ΤΗΣ ΑΦΘΟΝΙΑΣ
Το ρήγμα στο
παραδειγματικό μοντέλο έρχεται από τις εξελίξεις όπως είπαμε στο χώρο της
ενέργειας. Από την αφθονία και τη δωρεάν ενέργεια του Ήλιου έναντι της
σπανιότητας των ενεργειακών πόρων της γης. Το ενεργειακό τοπίο αλλάζει όταν οι
τοπικές κοινότητες και οι Δήμοι αποκτήσουν αυτονομία στην ενέργεια στο πλαίσιο
του συνεργατισμού. Θα πρέπει να επισημάνουμε ακόμη ότι η κοινωνική οικονομία διαφέρει ως προς τη
σύνθεση κεφαλαίου αλλά και ως προς τη μισθωτή εργασία. Το κεφάλαιο στη
προκειμένη περίπτωση είναι συμμετοχικό
και συγκροτείται από τους
συνεταιριστές παραγωγούς και καταναλωτές
και από τη χρήση παγίων που ανήκουν στη κοινότητα. Η εργασία είναι κατά αποκοπή
και η αμοιβή σύμφωνα με τα παραδοτέα. Έτσι το εργατικό κόστος προσαρμόζεται σύμφωνα με την απόδοση. Δεν
μπορούν να υπάρχουν αργομισθίες όπως το δημόσιο. Το όφελος πολλές φορές είναι
στη παροχή αγαθών και όχι σε χρήμα όπως συμβαίνει στις ενεργειακές κοινότητες.
Μα
και συνεταιρισμοί στην Ελλάδα κατέρρευσαν θα μας πουν και εν μέρει
δικαιολογημένα οι πολιτικοί μας.
Είναι αλήθεια ότι συνεταιρισμοί κατέρρευσαν αλλά ποιοι
συνεταιρισμοί. Όχι οι καταναλωτικοί και οι στεγαστικοί συνεταιρισμοί.
Κατέρρευσαν οι κρατικά ελεγχόμενοι συνεταιρισμοί όπως στη πρώην Σοβιετική ένωση
τα Κολχοζ και κολεκτίβες, αλλά σε μια σειρά από τις πρώην ανατολικές χώρες
ανθούν σήμερα οι συνεταιρισμοί εργαζομένων στην Ανατολική Γερμανία, τη Ρουμανία
και τη βουλγαρία. Κι αν πάμε στη Δ. Γερμανία και μια σειρά άλλες κεντρικοευρωπαικές χώρες
ανθούν οι ενεργειακές κοινότητες και καταναλωτικοί συνεταιρισμοί. Στην Ελλάδα
επίσης κατέρρευσε ένα κρατικοδίαιτο μοντέλο στους αγροτικούς συνεταιρισμούς και
όχι οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί.
Όταν λοιπόν σε όλη την
Ευρώπη η κοινωνική Οικονομία έχει συνδεθεί με το βιώσιμο μέλλον της εργασίας
και της αλληλεγγύης δεν μπορεί αυτή η προοπτική να αγνοείται από την Ελληνική
Πολιτική και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Τοπική αυτοδιοίκηση και κοινωνικές αναπτυξιακές συμπράξεις
μεταξύ ΟΤΑ και κοινωνίας πολιτών :
2479
Η ενίσχυση
της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς και πολιτιστικής ταυτότητας στον αγροτικό
χώρο
31 Αυγούστου 2018
§
Γράφει ο ΒΑΣΙΛΗΣ
ΤΑΚΤΙΚΟΣ
Η ύπαιθρος
και τα χωριά συνεχίζουν να μαραζώνουν κοινωνικά, παρά την οικονομική κρίση στα
μεγάλα αστικά κέντρα και τα αντίστοιχα οικονομικά κίνητρα που υπάρχουν για τους
νέους αγρότες . Από τα δεδομένα που έχουμε σήμερα, είναι φανερό ότι οι νέοι
εγκαταλείπουν τα χωριά τους ακόμη και όταν οι οικονομικές συνθήκες
είναι χειρότερες στις πόλεις και με υψηλότερο κόστος ζωής. Ελάχιστες είναι οι
εξαιρέσεις τα χρόνια της κρίσης, με αντίστροφη πορεία από την πόλη προς
το χωριά, που είναι ο επιθυμητός στόχος της περιφερειακής ανάπτυξης.
Διαπιστώνεται έτσι ότι, τα οικονομικά κίνητρα για τους
νέους αγρότες και κυρίως για τις νέες γυναίκες δεν επαρκούν για να παραμείνουν
και να εργαστούν στα χωριά τους. Μολονότι, οι νέες τεχνολογίες και το ΙΝΤΕΡΝΕΤ
διευκολύνουν την επικοινωνία και την αποκέντρωση των υπηρεσιών άρα και την
ανάπτυξη υπηρεσιών στην ύπαιθρο οι τάσεις παραμένουν αρνητικά. Μόνο σε περιοχές
που έχει αναπτυχθεί ο μαζικός τουρισμός συγκρατήθηκε ουσιαστικά ο αγροτικός
πληθυσμός από το μεγάλο κύμα της εσωτερικής μετανάστευσης προς τα μεγάλα αστικά
κέντρα τα τελευταία 50 χρόνια. Αυτό όμως δεν είναι η λύση για την Ηπειρωτική
Ελλάδα, τις ορεινές και αποκλειστικά αγροτικές περιοχές.
ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ- ΓΙΑ
ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΜΕ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
Το
τριήμερο Σεμινάριο στο ΠΑΝΤΕΙΟ σε
συνεργασία με την ΠΕΣΚΟ που γίνεται από τις 17-19 Ιανουαρίου, με ιδιαίτερο
επιμορφωτικό αντικείμενο την «Ατζέντα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την
Κοινωνική οικονομία» σηματοδοτεί μια νέα οπτική για το πεδίο της κοινωνικής
Αλληλέγγυας οικονομίας.
Προβάλλει
και αναδεικνύει την Κοινωνική οικονομία ως αναγκαία συνθήκη για το μέλλον της
εργασίας και τις προνοιακές πολιτικές εν καιρώ οικονομικής ύφεσης.
Ως
αναγκαία συνθήκη για την ελάφρυνση του κράτους και της Τοπικής αυτοδιοίκησης
από τις μεγάλες πιέσεις που δέχονται για επέκταση της κοινωνικής αλληλεγγύης
και προνοιακής πολιτικής σε μια εποχή συρρίκνωσης της μισθωτής εργασίας λόγω
της λεγόμενης τεχνολογικής ανεργίας.
H σοσιαλδημοκρατία και η ανάγκη συμπληρωματικότητας
του κράτους πρόνοιας
Από την Κοινωνική Οικονομία και
την Πράσινη Ανάπτυξη
§ Γράφει ο
ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΑΚΤΙΚΟΣ
Η μακρά ύφεση της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη και στη χώρα μας, δεν
είναι συγκυριακή πολιτική κρίση, αλλά κρίση του παραδειγματικού μοντέλου πάνω
στο οποίο στηρίχθηκε και δημιούργησε το « Κοινωνικό Συμβόλαιο» και το κράτος
πρόνοιας για το οποίο κέρδισε άλλοτε την πολιτική ηγεμονία. Η σοσιαλδημοκρατία
δεν μπορεί να ισορροπεί πλέον μεταξύ κρατικού καπιταλισμού και ελεύθερης
αγοράς. Δεν υπάρχουν πλέον οι ιστορικές και τεχνολογικές συνθήκες για να
λειτουργήσει το κεϋνσιανό μοντέλο όπως στο παρελθόν με εργαλείο τον κρατικό
παρεμβατισμό και τη φορολογία που δημιούργησε την καλή Κοινωνία των 2/3 και με
τη φορολογία εξυπηρετούσε και τις βασικές ανάγκες στο υπόλοιπο 1/3. Όταν έπαψε
να εξυπηρετεί αυτό το στόχο και υποχώρησε σε συντηρητικές επιλογές περιορίστηκε
η κοινωνική της βάση.
Σήμερα, η ακραία
παραγωγικότητα των νέων τεχνολογιών, ρομποτοποίηση και αυτοματοποίηση δεν
περιορίζουν μόνο τη μισθωτή εργασία αλλά και τον ρόλο των εργαζομένων του
εργατικού κινήματος και τέλος του παραδοσιακού υποκειμένου που στήριζε πολιτικά
την σοσιαλδημοκρατία. Η συρρίκνωση μάλιστα της μισθωτής εργασίας που πολλές
φορές παίρνει και την μορφή της υμιαπασχόλησης μειώνει την κατανάλωση,
συρρικνώνει την φορολογική βάση της εργασίας και τις εισφορές των ασφαλιστικών
ταμείων με αποτέλεσμα να περιορίζεται και το κράτος πρόνοιας. Το πρόβλημα είναι
ότι δεν προβάλλεται εναλλακτική λύση.
Ακόμη και να είχαμε
ένα κράτος που να λειτουργεί άψογα, χωρίς πελατειασμό, γραφειοκρατία και
διαφθορά, πάλι θα υπήρχε πρόβλημα με την κάλυψη των αδυνάτων από το κοινωνικό
κράτος.
Στην περίοδο της 2η
βιομηχανικής επανάστασης ήταν εφικτός ο στόχος της πλήρους απασχόλησης στη
βιομηχανία και τις υπηρεσίες και υπό αυτές τις συνθήκες εφικτός ο πλήρης
αναδιανεμητικός χαρακτήρας του κράτους. Στην περίοδο της 3ης βιομηχανικής
επανάστασης που διανύομε δεν είναι μόνο η παγκοσμιοποίηση που περιορίζει το
ρόλο του κράτους αλλά οι ίδιες οι παραγωγικές συνθήκες.
Προς άλλη κατεύθυνση
και παραδειγματικό πρέπει να αναζητηθεί η λύση. Κι αυτό που φαίνεται στον
ορίζοντα είναι η κοινωνική οικονομία και η αειφόρορος ανάπτυξη της πράσινης
οικονομίας. Ήδη στις πιο αναπτυγμένες χώρες είναι ένα πραγματιστικό φαινόμενο
πάνω από το 10% στο εισόδημα που συμβάλλει από μια άλλη σκοπιά στην
αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού. Το ερώτημα είναι γιατί δεν εντάσσεται
ως νέος αυτός τομέας ως πυλώνας της σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής στα
προγράμματά τους από την στιγμή που η κοινωνική οικονομία είναι αναγκαία
συνθήκη για το μέλλον της οικονομίας.
Μια πρώτη ερμηνεία που
μπορούμε να δώσουμε είναι ότι τα αριστερά κόμματα έχουν πάψει προ πολλού να
παράγουν συλλογικό διανοητικό έργο να συζητούν δηλ. και να επεξεργάζονται
ιδεολογικά ζητήματα και πολιτική στρατηγική. Τα συνέδρια γίνονται για εκλέγουν
όργανα και ηγεσίες και όχι για να διαμορφώνουν τον συλλογικό διανοούμενο της
κοινωνίας. ¨Έτσι όμως γίνονται πολύ ευάλωτα στο πολιτικό πελατειασμό.
Σε ότι αφορά την
Ελλάδα ο ίδιος ο χώρος της σοσαιλδημοκρατίας ξέχασε πολύ γρήγορα πολιτικό
πρόταγμα της Πράσινης Ανάπτυξης της Κυβέρνησης Παπανδρέου 2009-2011 και αντί
συζητάμε σήμερα περισσότερο για την κοινωνική οικονομία και συμμετοχική δημοκρατία
συζητάμε λιγότερο.
Κι όμως στη νέα εποχή
η κοινωνική οικονομία είναι μόνος τομέας που μπορεί να εμπλουτίσει τη
σοσιαλδημοκρατική πολιτική, με το ισχυρό πλεονέκτημα της
μείωσης του κόστους
των συναλλαγών και της διαμεσολάβησης. Το πλεονέκτημα της μείωσης του κόστους
σε σχέση με την έλλειψη κέρδους που κάνει ακριβότερο τον ιδιωτικό τομέα και το
πλεονέκτημα μείωσης σπατάλης των πόρων έναντι του δημόσιου τομέα.
Συνοπτικά η κοινωνική οικονομία είναι
αναγκαία συνθήκη για το όλον της οικονομίας:
§ για το ενεργειακό μέλλον και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
§ για την ενίσχυση της Απασχόλησης
§ για την Τοπική Ανάπτυξη και τους Δήμους
§ Για τον πολιτισμό και τον εναλλακτικό τουρισμό
§ για την οικολογία και την ποιότητα ζωής
§ Για την ενίσχυση του κοινωνικού μισθού (παροχές δωρεάν η με ελάχιστο
κόστος)
§ για τον περιορισμό της κερδοσκοπίας και διαφθοράς και βελτίωση των
συστημάτων υγείας και την παιδείας.
§ Η κοινωνική οικονομία είναι αναγκαία συνθήκη για την αντιμετώπιση της
καταστροφής κεφαλαίου και εργασίας, που είναι το κλειδί να κατανοήσουμε και να
αντιμετωπίσουμε την παρατεταμένη οικονομική κρίση.
Όταν έσκασε η φούσκα το 2008 και ένα
χρόνο μετά νιώσαμε τις συνέπειες στην Ελλάδα, καταστράφηκε το μισό κεφάλαιο στη
χώρα, χάθηκε το ¼ των θέσεων εργασίας και πάνω από το 1/3 των μικρών
επιχειρήσεων. Το μνημόνιο φυσικά δεν έφερε την κρίση αλλά ήταν αποτέλεσμα της
παγκόσμιας κρίσης σε συνδυασμό την σπατάλη του πελατειακού κράτους. Σήμερα μετά
την οδυνηρή εμπειρία μπορούμε να αντιληφθούμε ότι ακόμη κι αν αντιμετωπιστεί
μακροπρόθεσμα το δημοσιοοικονομικό έλλειμμα και η κρίση χρέους, ο οικονομικός
αποκλεισμός και η ανεργία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο από το κράτος και
την αγορά. Δεν μπορεί να καλυφθεί αυτό το κενό και να γίνει ανάκτηση στο χαμένο
έδαφος, εφαρμόζοντας μόνο το κλασικό και νεοκλασικό μοντέλο της οικονομίας του
κράτους και της αγοράς.
Έτσι μαζί με την κρίση καταστράφηκαν και
οι ιδεολογικές βεβαιότητες του παρελθόντος. Πολλοί πλέον ακόμη και
οικονομολόγοι παραδέχονται ότι η οικονομία ως «επιστήμη» κυριαρχείται από
ιδεολογικά δόγματα που δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες.
Από την άλλη πλευρά η κοινωνική
οικονομία έρχεται στο παγκόσμιο προσκήνιο ως πραγματιστικό φαινόμενο και
εναλλακτική λύση, χωρίς όμως να ενθουσιάζει τις Κυβερνήσεις οι οποίες κατά
κύριο λόγο ελέγχονται από τα λομπυς και τις οικονομικές ελίτ.
Οι πολιτικές για την κοινωνική οικονομία
στη χώρα μας είναι υποτυπώδεις.
Ο γενικός δείκτης της Κοινωνικής
Οικονομίας συμπεριλαμβάνοντας όλους τους συνεταιρισμούς , ιδρύματα και
Κοινωνικές επιχειρήσεις είναι μόλις 1,8% όταν στην Ε.Ε. ο μέσος όρος είναι γύρω
στο 10%. Αυτές οι συνθήκες προφανώς έχουν αρνητική επίπτωση και στη τοπική
απασχόληση.
Ο προυπολογισμός του κράτους και
κατ΄επέκταση της Τ.Α. για επενδύσεις σ΄αυτό σκοπό είναι ασήμαντος.
Ενδεικτικά, για την Κοινωνική Οικονομία
από το ΕΣΠΑ και το πακέτο Γιούγκερ των 35 δις πρόκειται να διατεθεί για
επενδύσεις μόλις το 1/1000 των πόρων. Για παράδειγμα η πρόσφατη πρόσκληση για
«Κέντρα Στήριξης» της Κοινωνικής Οικονομίας απέτυχε πλήρως αφού εγκρίθηκαν
μόλις 13 προτάσεις στις 89 που είχαν σχεδιαστεί. Με αυτές τις προϋποθέσεις
είναι αδύνατον βέβαια, να έχουμε θετικές εξελίξεις στη τρέχουσα προγραμματική
περίοδο στην Κ.Οικ. Ταυτόχρονα η Τοπική Αυτοδιοίκηση απουσιάζει από τον
σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση και τη χάραξη της πολιτικής για την κοινωνική
οικονομία όπως, απουσιάζει και το σύνολο των φορέων του χώρου από το σχεδιασμό
ως θεσμικός κοινωνικός εταίρος.
Για την υστέρηση της κοινωνικής
οικονομίας στην Ελλάδα ασφαλώς υπάρχει εξήγηση.
Απουσιάζει το ιστορικό υποκείμενο το
οποίο που μπορεί να εκφράζεται στο επίπεδο της πολιτικής και τοπικής εξουσίας.
Το κοινωνικό υποκείμενο των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών , των
καταναλωτικών οργανώσεων και των συνεταιρισμών ως ενότητα.
Αυτό είναι το κρίσιμο θέμα που πρέπει να
εξετάσουμε για να δούμε τι συμβαίνει με τις υποκειμενικές δυνάμεις της
κοινωνικής οικονομίας και την οργανωτική τους κουλτούρα και τη χαμηλή τους
επιρροή στο πολιτικό σύστημα.
Δεν είναι αρκετό όταν μιλάμε για την
κοινωνική οικονομία και να περιοριζόμαστε στα μοντέλα και στο νόμους για τις
κοινωνικές επιχειρήσεις, αλλά να εξετάζουμε ταυτόχρονα το περιβάλλον και τους
θεσμούς στήριξης της κοινωνικής οικονομίας.
Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ μιας
ιδιωτικής από μια κοινωνική επιχείρηση είναι το υποκείμενο της
επιχειρηματικότητας. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε άτομα στη δεύτερη
συλλογικότητες. Γι΄αυτό επισημαίνουμε ότι οι κοινωνικές επιχειρήσεις
χρειάζονται το κατάλληλο περιβάλλον τους το «οικοσύστημα» για να συγκροτήσουν
κοινωνικό κεφάλαιο και να προοδεύσουν. Οι κοινότητες εν τέλει είναι εκείνες που
διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για την κοινωνική Αλληλέγγυα οικονομία.
ΑΝΑΓΚΑΙΑ
ΣΥΝΘΗΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΜΕΛΛΟΝ
Η κοινωνική οικονομία είναι αναγκαία
συνθήκη για το ενεργειακό μέλλον
γιατί μόνο με αυτό τον τρόπο μπορεί να
εξασφαλιστεί ένα βιώσιμο ενεργειακό σύστημα για όλες τις κοινωνικές ομάδες
χωρίς αποκλεισμούς και ενεργειακή φτώχεια.
Ξεκινώντας το νοητικό ταξίδι από την
Προμηθεϊκή φωτιά, φθάνοντας τον ηλεκτρομαγνητισμό και τις άπειρες δορυφορικές
ραδιοσυχνότητες στα κινητά μας.
Η «Ενέργεια» σε όλες τις μορφές της
είναι πηγή ζωής με προέλευση το ζωοδότη Ήλιο. Ενέργεια είναι η τροφή και κάθε κίνηση, ενέργεια και η
γνώση.
ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΣΥΝΘΗΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ και της ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
Η θεσμοθέτηση της κοινωνικής οικονομίας
είναι αναγκαία συνθήκη για τη δημιουργία νέων Κοινωνικών επιχειρήσεων, τη
δημιουργία συμπράξεων μεταξύ των πολύ μικρών επιχειρήσεων, εκεί που αυτές
αδυνατούν να επιβιώσουν από τον ανταγωνισμό.
Είναι αναγκαία συνθήκη οι συλλογικές πρωτοβουλίες
ώστε να αποτραπεί ο κοινωνικός και οικονομικός αποκλεισμός.
Για δύο και πλέον αιώνες γνωρίζουμε ότι
η βιομηχανική Ανάπτυξη χρειάζεται εκτός της απαραίτητη τεχνογνωσία Κεφάλαιο,
εργαζόμενους, και καταναλωτές.
Το ερώτημα είναι τι θα γίνει με το πλεονάζον
ανθρώπινο δυναμικό όταν ούτε το Κράτος ούτε η αγορά μπορούν να απορροφήσουν;
Ποιος θα προωθήσει τις τεχνολογικές και θεσμικές καινοτομίες;
Υπό αυτές τις συνθήκες η κοινωνική
οικονομία έρχεται να καλύψει το κενό με τη δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων
με τους συνεταιρισμούς και τις μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση
λόγω αυτοματισμού της τεχνολογίας και περικοπών των θέσεων εργασίας στη
βιομηχανία και τις υπηρεσίες, το αντίδοτο είναι η άνοδος του
κοινωνικού μισθού μέσω της κοινωνικής οικονομίας είναι η μόνη ρεαλιστική
λύση σε μια εποχή
φθίνουσας της ζήτησης της μισθωτής εργασίας
Το πλεονέκτημά της είναι ο συντονισμός
και η συνένωση δυνάμεων στο πεδίο της γνώσης αλλά και της συγκρότητησης του
κοινωνικού κεφαλαίου΄.
ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ
ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
Συγκεκριμένα η Τοπική Αυτοδιοίκηση
έχει το πλεονέκτημα να διαθέτει ανενεργούς πόρους, σε κτίρια και
αγροκτήματα, σχολάζουσες γαίες, δασικές εκτάσεις, πάγιο εξοπλισμό και κτιριακές
εγκαταστάσεις. Για το σκοπό αυτό χρειάζεται σχέδιο και ένα μεταβατικό πρόγραμμα της Κοινωνικής Οικονομίας, στο επίπεδο της Τ.Α
μπορεί να ξεκινήσει από ένα μοντέλο καταγραφής διαθέσιμων κυρίως ανενεργών
πόρων, καταγραφής αναγκών και διαθέσιμων ανθρώπινων πόρων και κοινωνικών
επιχειρήσεων σε κάθε περιοχή ώστε να μπορούν οι φορείς Κ. Οικ. να αναλάβουν
δράση.
Το μεταβατικό πρόγραμμα με αιχμή τις
«Τοπικές Κοινωνικές Συμπράξεις» είναι η προαπαιτούμενη διαδικασία για
αναπτυχθεί το λεγόμενο «οικοσύστημα» της Κοινωνικής Οικονομίας.
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ
Η εκκλησία ως χώρος, έχει την μεγαλύτερη
και πλουσιότερη παράδοση του κοινοτισμού που είναι προϋπόθεση αλληλεγγύης και
κοινωνικής εμπιστοσύνης στο δύσκολο έργο του συνεργατισμού .Ξεκίνησε και
λειτούργησε μέσα στους αιώνες μέσα από τις κοινότητες.
Γι΄αυτό όπου έχει μπει μπροστά φορείς
της εκκλησίας έχουμε τα καλύτερα και μαζικότερα παραδείγματα κοινωνικής
οικονομίας σε πολλές χώρες.
Το μήνυμα αλληλεγγύης και ενότητας της
κοινότητας που την χαρακτηρίζει ταιριάζει με το πρότυπο του συνεργατισμού και
αλληλεγγύης που είναι αναγκαίος όρος για τις εφαρμογές της κοινωνικής
οικονομίας.
ΠΕΣΚΟ: τηλ.2108813760 Mail: inmeko@otenet.gr
ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΗ
–ΠΑΡΑΓΩΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ- ΧΩΡΙΣ ΜΕΣΑΖΟΝΤΕΣ
Στη Νέα εποχή της αποξένωσης από την
παραγωγή ολοένα και μεγαλύτερων τμημάτων του πληθυσμού και της φθείνουσας
ζήτησης στην αγορά εργασίας το μέλλον της βιωσιμότητας των οικονομιών θα
εξαρτηθεί από το «αντίδοτο» της παραγωκατανάλωσης.
Αναφερόμαστε στο μοντέλο της κοινωνικά
υποστηριζόμενης Γεωργίας και τους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς χωρίς
μεσάζοντες.
Το μοντέλο συνεταιρισμών που υπήρξε
μέχρι τώρα ήταν κυρίως συνεργασία των παραγωγών μεταξύ τους. Το νέο μοντέλο
προβλέπει συνεργασία μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών.
Οι απευθείας συναλλαγές μεταξύ παραγωγών
–καταναλωτών δεν είναι μόνο μια σχέση που έρχεται από το προβιομηχανικό
παρελθόν αλλά πρόκειται να σημαδέψει και το μέλλον.
Ο μεμονωμένος Πολίτης και καταναλωτής
χωρίς προνομιούχο θέση στο συγκεντρωτικό σύστημα είναι πολύ ευάλωτος και δεν
μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του από το κράτος πρόνοιας που κι αυτό περιορίζει
τους διαθέσιμους πόρους.
Η ρεαλιστική ελπίδα είναι η οριζόντια
αυτοοργάνωση της κοινωνίας με στόχο τη συμμετοχή στη παραγωγική διαδικασία και
τη μείωση του κόστους των συναλλαγών που είναι αξίωμα της Κοινωνικής
οικονομίας. Έτσι στο βαθμό που η ρομποτική και αυτοματοποίηση εξαφανίζει μεγάλα
κομμάτια της μισθωτής εργασίας, από την άλλη πλευρά έχουμε τις νέες τεχνολογίες
στην ενέργεια και την επικοινωνία που διευκολύνουν την οριζόντια συνεργασία και
την αποκεντρωμένη παραγωγή και τοπική αυτάρκεια.
Με αυτό πνεύμα και πρωταγωνιστές τις
ομοσπονδίες Συλλόγων, τις ενώσεις Παραγωγών –καταναλωτών η εναλλακτική πρόταση
είναι τα δίκτυα συνεργασίας στη διακίνηση προιόντων, χωρίς μεσάζοντες αλλά και
στην ψυχαγωγία και τον πολιτισμό χωρίς Μεσάζοντες.
§ Αγορά τοπικών προϊόντων απευθείας από το παραγωγό
§ Αγορά προϊόντων από Κοινωνικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς
Στόχος η δημιουργία μια μεγάλης
ηλεκτρονικής αγοράς άμεσης απόδοσης, με μακροπρόθεσμο στόχο μια διαρκή έκθεση
τοπικών προϊόντων στα αστικά κέντρα.
ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ
Το 2010 αποκαλύφθηκε στη χώρα μας ότι,
ένα μεγάλο μέρος της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης γινόταν σπατάλη από το όλο
σύστημα του φαρμάκου η εξυπηρετούσε την διαφθορά. Συχνά πυκνά μαθαίνουμε από τα
μέσα επικοινωνίας την απαράδεκτες ελλείψεις σε θέματα περίθαλψης αλλά και
φαινόμενα κερδοσκοπίας στο χώρο της υγείας.
.
Οι προβλέψεις για την Κοινωνική οικονομία είναι ότι μπορεί εκτιναχθεί στο
ένα 1/3 του συνόλου της οικονομίας τα επόμενα 20-30 χρόνια. Κι αυτό θα συμβεί
κατά ανάγκη υπό δύο προϋποθέσεις. Πρώτον όταν ο κόστος της
ενέργειας, της παραγωγής και των επικοινωνιών συνεχίσει να μειώνεται στο
ελάχιστο. Όταν το διαδίκτυο επικοινωνίας και το διαδίκτυο των πραγμάτων
επιδράσει ακόμη πιο καταλυτικά σε μια σειρά βιομηχανίες όπως έχει επιδράσει
σήμερα στις μουσική βιομηχανία, π.χ στη βιομηχανία της εκπαίδευσης της υγείας,
στις τράπεζες και τόσους άλλους τομείς. Και δεύτερον όταν οι
όλες οι συλλογικές οργανώσεις της κοινωνίας το ρόλο του συλλογικού υποκειμένου
της επιχειρηματικότητας σε όλους τους τομείς που προαναφέραμε μέχρι τις
τράπεζες και τα αλληλοασφαλιστικά ταμεία.
Η κοινωνική οικονομία πλέον δεν είναι
μια εφικτή ουτοπία μεμονομένων παραδειγμάτων. Το δυναμικό της γνώρισμα είναι
ότι συνδυάζει το ΔΕΟΝ με το ΑΝΑΓΚΑΙΟ και το ΕΦΙΚΤΟ.
Το ΔΕΟΝ είναι η επάρκεια αγαθών εν Ειρήνη, η μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων
η οικολογία και προστασία της βιόσφαιρας
Το ΑΝΑΓΚΑΙΟ είναι η Κοινωνικοποίηση της
τεχνολογίας στο τομέα της ενέργειας αξιοποιώντας την αστείρευτη αφθονία του
Ήλιου με ένα διαδίκτυο της ενέργειας.
Η Κοινωνικοποίηση της γνώσης και βασικών
αγαθών επιβίωσης.
Αναγκαία επίσης η εναλλακτική διαδικασία
της εργασίας απέναντι στη βαθμιαία συρρίκνωσης της μισθωτής εργασίας λόγω
υπεραυτοματοποίησης της τεχνολογίας.
Αναγκαία η πρόσβαση στα αγαθά της
αγροδιατροφής χωρίς μεσαζοντες.
Το ΕΦΙΚΤΟ είναι πλέον η διάχυση για την κοινωνικοποίηση της γνώσης και η διεύρυνση του
κοινόκτητου χώρου μέσα από το διαδίκτυο.
Εφικτός ο διαμοιρασμός της τεχνογνωσίας
της κουλτούρας και του πολιτισμού.
Τέλος είναι εφικτός εν γένει ο στόχος
μέσα σε λίγα χρόνια η κοινωνική οικονομία να αγγίξει το 1/3 του συνόλου της
Οικονομίας και να την απαλλάξει από μορφές κοινωνικής βαρβαρότητας .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου