Η ατζέντα της Κοινωνικής Οικονομίας στη Τοπική Αυτοδιοίκηση

    Σε όλη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ευρωζώνη η ατζέντα της κοινωνικής οικονομίας στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θεωρείται είναι στην ημερήσια διάταξη για την Τοπική Ανάπτυξη και την ενίσχυση των θεσμών κοινωνικής Αλληλεγγύης. Στην Ελλάδα και άλλες περιφερειακές χώρες υπάρχει προφανής υστέρηση. Κατά αυτό τον τρόπο στερείται τα οφέλη που προκύπτουν από την ανάπτυξή της. Και συγκεκριμένα: την διεύρυνση της κοινωνικής πολιτικής που θα μπορούσε να υπάρξει με μειωμένο κόστος για του Δήμους, την αξιοποίηση των ανενεργών πόρων που λιμνάζουν, την ενίσχυση της Τοπικής Ανάπτυξης και απασχόλησης, ησυμπληρωματικότητα στους θεσμούς αλληλεγγύης. Ακολούθως λείπει η καταγραφή και ο συνολικός σχεδιασμός.

Αυτό σημαίνει ότι σε ελάχιστες περιπτώσεις η κοινωνική οικονομία αποτελεί προτεραιότητα για τους αιρετούς. Δεν θα αναφερθούμε στις υπάρχουσες εμπλοκές ανταγωνιστικών συμφερόντων που την εμποδίζουν αλλά στις ελλείψεις πολιτικής που καθηλώνουν το τρίτο τομέα οικονομίας στην Ελλάδα. Διότι αυτό που πρωταρχικά λείπει είναι η συγκροτημένη πολιτική και ημεταφορά τεχνογνωσίας σχετικά με το ζήτημα ενώ, αντιμετωπίζεται ως πάρεργο με ασήμαντα εν τέλει συνολικά αποτελέσματα.

Προφανώς, αυτό το έλλειμμα να οφείλεται και στο επίπεδο συνειδητοποίησης των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών για να το θέσουν ζήτημα συντονισμένα από τα κάτω. Πάντως καταγράφεται ως υστέρηση συγκριτικά με το μέσο επίπεδο των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Το παρόν υπόμνημα έχει στόχο να φωτίσει τις δυνατότητες για ποιο λόγο μένουν αναξιοποίητες.

Η αξιοποίηση των ανενεργών πόρων. Σε κάθε περιοχή της χώρας, σε κάθε πόλη και αγροτική περιοχή υπάρχουν αναξιοποίητοι πόροι (σχολάζουσες γαίες, αναξιοποίητα κτίρια δημόσια και ιδιωτικά) και από την άλλη πλευρά μεγάλες ανάγκες για κοινωνικές υπηρεσίες και υψηλή ανεργία στους νέους.
Υπάρχουν δηλαδή, σε μεγάλη έκταση ανενεργοί υλικοί και ανθρώπινοι πόροι τους οποίους η ιδιωτική επιχειρηματικότητα δεν έχει ενδιαφέρον να αναπτύξει ενώ, εκ των πραγμάτων και το δημόσιο δεν μπορεί να αξιοποιήσει . Παράλληλα, υπάρχουν συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες κοινωνικής αλληλεγγύης για την αντιμετώπιση της ανεργίας και της φτώχειας που δεν μπορούν να καλυφθούν μόνο από τα επιδόματα του Κράτους.
Δεδομένου ότι, η αυξανόμενη φορολογία στην οποία στηρίζεται το κοινωνικό κράτος έχει φθάσει στα υψηλότερα όρια που πνίγει τις μικρές επιχειρήσεις με αποτέλεσμα την αδυναμία να καλύψει τις ολοένα αυξανόμενες κοινωνικές ανάγκες. Από την άλλη η αυξανόμενη ανεργία λόγω τεχνολογικών εξελίξεων είναι αιτία του οικονομικού και κοινωνικού αποκλεισμού δημιουργεί μια κατάσταση που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σε βάθος χρόνου μόνο από το κοινωνικό κράτος.
Στο φαινόμενο αυτό οι νεοκλασικοί αλλά και κεϋνσιανοί κανόνες στην οικονομία δεν λειτουργούν επαρκώς όπως θα θέλαμε. Η αυξανόμενη προσφορά δεν προκαλεί την αντίστοιχη ζήτηση από τους καταναλωτές. Η αδράνεια των πόρων στο επίπεδο κάλυψης βασικών αναγκών διατροφής, στέγης και κοινωνικής μέριμνας είναι από τις βασικές αιτίες του προβλήματος. Καθώς το κράτος και η αγορά δεν μπορούν να καλύψουν το σύνολο των αναγκών προκύπτει ο ρόλος της κοινωνικής οικονομίας με το μειωμένο κόστος λειτουργίας.
Κα΄αυτή την έννοια η εναλλακτική πολιτική είναι: να αξιοποιηθούν οι ανενεργοί πόροι και να προσφερθούν μέσα από αυτή τη διαδικασία προϊόντα και υπηρεσίες. Μόνον έτσι μπορεί μεγαλώσει το κοινωνικό εισόδημα για τα αδύναμα στρώματα που υφίστανται τον οικονομικό αποκλεισμό. Κι αυτό αντικειμενικά μπορεί να γίνει μόνο μέσα από τις δομές της κοινωνικής οικονομίας και τη κοινωνική επιχειρηματικότητας καθώς, αυτή η μορφή επιχειρηματικότητας εξασφαλίζει μειωμένο κόστος παραγωγής και μειωμένο κόστος συναλλαγών. Τέλος, το μειωμένο κόστος είναι το θεμέλιο για τη βιωσιμότητα σε τομείς που δεν δύναται να ανταποκριθεί η ιδιωτική επιχειρηματικότητα και η μισθωτή εργασία.
Το μειωμένο κόστος στη προκειμένη περίπτωση προκύπτει κατά τεκμήριο, από τη μείωση του κόστους της διαμεσολάβησης μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή καθόσον στη κοινωνική επιχειρηματικότητα ο καταναλωτής γίνεται στην ουσία ταυτόχρονα και παραγωγός μέσα από τη συμμετοχή του σε συνεταιρισμούς και συλλογικές οργανώσεις, αποκλείοντας το κέρδος για τρίτους ενώ αυτό που προκύπτει ως «κέρδος» για τους καταναλωτές είναι η μείωση του κόστους. Επιπλέον στην κοινωνική οικονομία ο εθελοντισμός και τα κοινωνικά δίκτυα συμβάλλουν στη συγκέντρωση κοινωνικού κεφαλαίου και σε αυτό που ονομάζουμε κοινωνικό μάρκετιγκ, που μειώνει επίσης το κόστος συναλλαγών υπέρ των καταναλωτών.

Το μειωμένο κόστος εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα των μικρών συνεργατικών επιχειρήσεων μπορεί να κινητοποιήσει ανενεργούς υλικούς και ανθρώπινους πόρους εκεί που δεν δύναται να κινητοποιήσει ο δημόσιος και ιδιωτικός τομέας (σχολάζουσες γαίες, αναξιοποίητα δημόσια κτίρια και δημοτικά, υποδομές, Δάση και οικοσυστήματα.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και τη συμπληρωματικότητα της τοπικής οικονομίας η πολιτική και πρακτική της κοινωνικής οικονομίας είναι διέξοδος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Αυτό όμως που καταγράφεται είναι ότι δεν υπάρχει η σχετική παράδοση και οργανωτική κουλτούρα. Πολλοί αιρετοί αποφεύγουν το εγχείρημα γιατί δεν γνωρίζουν τη διαδικασία. Κι αυτό συμβαίνει παρότι η πολιτική αυτή αναφέρεται ως δυνατότητα από τις Περιφέρειες για τους ΟΤΑ και για το σκοπό αυτό είναι διαθέσιμοι χρηματικοί πόροι. Έτσι οι χρηματικοί πόροι που προέρχονται από την Ε.Ε και το και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό ταμείο (Ε.Κ.Τ.) με προορισμό την ανάπτυξη της Κ.ΟΙΚ. μεταφέρονται κατά παρέκκλιση σε άλλους τομείς.

Σε πολλές περιπτώσεις βαφτίζοντας ως κοινωνική οικονομία δράσεις ορισμένων δημοτικών επιχειρήσεων που είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα.

Έτσι όμως δεν επιτυγχάνεται η κινητοποίηση πόρων από τους φορείς της κοινωνικής οικονομίας και τους φορείς της κοινωνίας πολιτών με τους οποίους η Τ.Α μόνο ως σύμμαχος μπορεί να λειτουργήσει . Το ζητούμενο στη Κ.Ο. δεν είναι να γίνει η Τ.Α επιχειρηματίας μπορεί όμως να διαμορφώσει μια πολιτική σε τοπικό επίπεδο η οποία θα έχει επίδραση στην «ενεργό ζήτηση» εργασίας και «τη συνολική προσφορά» προϊόντων και υπηρεσιών με συγκριτικό πλεονέκτημα το μειωμένο κόστος συναλλαγών. Μ΄αυτό τον τρόπο θα έχουμε μια μόχλευση της κοινωνικής οικονομίας από τη Τοπική Αυτοδιοίκηση για να ξεκινήσουν οι διαδικασίες σε τοπικό επίπεδο.
Για όσους ενδεχομένως έχουν αντιρρήσεις και θεωρούν ότι η κοινωνική Οικονομία λειτουργεί ανταγωνιστικά για την αγορά πρέπει να επισημάνουμε.
Ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας δεν είναι κατ΄ανάγκη ανταγωνιστικός με αντίθετα η Κοινωνική Οικονομία μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τις κοινωνικές επιχειρήσεις, αφού κινούνται σε ένα χώρο που ούτως ή άλλως δεν υπάρχουν περιθώρια κερδοφορίας και συνεπώς επενδυτικό ενδιαφέρον για εκμετάλλευση των κερδοσκοπικών επιχειρήσεων. Εκ των πραγμάτων Ούτε ο δημόσιος τομέας έχει αντικειμενικά πρόβλημα, όταν η Κοινωνική οικονομία δραστηριοποιείται με την αξιοποίηση ανενεργών πόρων, καθώς προσφέρει τη δυνατότητα στα αδύναμα κοινωνικά στρώματα αντί να περιμένουν μόνο τα επιδόματα από το κράτος να συμβάλλουν από τη δική τους πλευρά στην αντιμετώπιση ανεργίας και φτώχειας.

Η συμπληρωματικότητα Εξάλλου μέσα από την ορθολογική προσέγγιση αξιοποίησής των ανενεργών πόρων από την τις κοινωνικές επιχειρήσεις είναι βέβαιο ότι, αυτό θα ωφελούσε τόσο το δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα με δεδομένη τη διεύρυνση της απασχόλησης και της κατανάλωσης. Ακριβώς γιατί η συμπληρωματικότητα θα έχει θετικές επιδράσεις στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και στο επίπεδο της μαζικής κατανάλωσης

Η πολιτική των επιδομάτων σε ανθρώπους που έχουν την ικανότητα να εργαστούν δεν είναι η σωστή κοινωνική λύση. Η σωστή πολιτική κατά γενική παραδοχή είναι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Επομένως ο επιθυμητός στόχος θα πρέπει πάντα να είναι σε σχέση με τα κατάλληλα κίνητρα η ενίσχυση της απασχόλησης. Κι αυτό μπορούν να πετύχουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις.

Οι επιδοτήσεις από το Υπουργείο εργασίας και το ΕΣΠΑ μπορούν να δίνονται ώστε να καλύπτουν ένα μέρος του εργατικού κόστους για εργαζόμενους σε κοινωνικές επιχειρήσεις πιστοποιημένες για το κοινωνικό τους αντίκτυπο.

Αυτό θα πρέπει να είναι το ζητούμενο από την πλευρά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και από τις οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών.

Για τους λόγους αυτούς είναι αναγκαία η καταγραφή των ανενεργών πόρων και των αναγκών σε κάθε Δήμο, για να λειτουργήσει ως διαγνωστικό εργαλείο των Δημοτικών Συμβουλίων των Δήμων και άλλων τοπικών φορέων για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής.

Στόχος, η βελτίωση της εικόνας της περιοχής, μέσα από την ανάδειξη διαθέσιμων πόρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον ώστε, να αυξηθεί το συμπληρωματικό εισόδημα και να ανακοπεί η εσωτερική μετανάστευση των κατοίκων προς τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Η καταγραφή αυτή και ο σχεδιασμός συνίσταται επίσης για τον συντονισμό και την κινητοποίηση των ανθρώπινων πόρων, προσφέροντας την δυνατότητα να πυροδοτήσει το ενδιαφέρον του δραστήριου νεανικού δυναμικού και των τοπικών κοινωνιών στο σύνολό τους, για την εισαγωγή νέων πρωτότυπων στοιχείων στα τοπικά πολιτιστικά δρώμενα με αποτέλεσμα να συσφίξει τους κοινωνικούς δεσμούς και τα κοινωνικά δίκτυα

Εκτός των άλλων πρέπει να επισημάνουμε ότι η ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας και των ενεργειακών κοινοτήτων είναι μια σύγχρονη προοδευτική πρόκληση που απαιτεί και την εθελοντική συμμετοχική διαδικασία των πολιτών στην οικοπροστασία και την οικοανάπτυξη (,ανακύκλωση στη πηγή, διαχείριση οικοσυστημάτων).

Το σύστημα υγείας, χρειάζεται επίσης ενίσχυση της προληπτικής υγείας όσο και τη μετανοσοκομειακή φροντίδα μεγάλης μερίδας που την έχει ανάγκη και δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο υψηλό κόστος της ιδιωτικής βοήθειας στο σπίτι.

Τελικός στόχος, η προώθηση της οργανωτικής τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη των Κοινωνικών επιχειρήσεων και συνεταιρισμών στους τομείς: πράσινη οικονομία και περιβάλλον ενεργειακές κοινοτήτες, στον αγροδιατροφικό τομέα στήριξη σε παραγωγικούς και καταναλωτικούς συνεταιρισμούς, στον τομέα υγείας (υπηρεσίες πρόληψης και μετα-νοσοκομιακής φροντίδας) Συμμετοχή σε υπεργολαβίες έργων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και δημόσιων οργανισμών.
Ενίσχυση Τουρισμού κοινωνικής εμπειρίας και πολιτιστικού τουρισμού.

(Τιτλοποίηση)
Η ΑΤΖΕΝΤΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΣΤΗ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

· η κοινωνική οικονομία ως αναγκαία συνθήκη για την τοπική Ανάπτυξη.
· Γιατί το κοινωνικό εισόδημα αλληλεγγύης δεν είναι επαρκές.
· διεύρυνση της κοινωνικής πολιτικής με μειωμένο κόστος για του Δήμους
· αξιοποίηση των ανενεργών πόρων που λιμνάζουν
· ενίσχυση της Τοπικής Ανάπτυξης και απασχόλησης.
· ενίσχυση στους θεσμούς αλληλεγγύης.
· Οι ενεργειακές κοινότητες δείχνουν το δρόμο
· Η ανάπτυξη της Κοινωνικής καινοτομίας
· Η μεγαλύτερη κοινωνική καινοτομία του αιώνα

· Για την ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
· Τοπικές ανάγκες που δεν εξυπηρετούνται
· ενεργοποίηση ανενεργών πόρων
· θεσμικά εργαλεία συνεργατισμού και χρήσεις πόρων από διαφορετικές πηγές.
· Συνέργειες ΟΤΑ με κοινωνικές επιχειρήσεις
· Οι κοινωνικές Συμπράξεις Τ.Α με την κοινωνία Πολιτών
· Το οικονομικό πλεονέκτημα της συμμετοχικής δημοκρατίας
· Συνέργειες με τις τοπικές Αναπτυξιακές εταιρείες
· Υπάρχουσα νομοθεσία που εξασφαλίζει την υποστήριξη των ΟΤΑ στους φορείς Κοινωνικής Οικονομίας.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ Τ.Α ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
· Η «τεχνολογική» ανεργία και ο αναπόφευκτος περιορισμός της μισθωτής εργασίας
· Το αδιέξοδο των μικρών ιδιωτικών επιχειρήσεων
· Ταυτόχρονα εργοδότης και εργαζόμενος
· Ο κοινωνικός μισθός και το κοινωνικό μέρισμα
· Ο Συνεργατισμός ως σχέση εργασίας

ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
· Οι διατροφικές ανάγκες σε κοινωνικές δομές των Δήμων
· Η αξιοποίηση των ακαλλιέργητων εκτάσεων
· Κοινωνικά αγροκτήματα- δεντροκαλλιέργειες
· Κοινωνικά υποστηριζόμενη Γεωργία (παραγωκαταναλωση- χωρίς μεσάζοντες)
· Οι γέφυρες συνεργασίας μεταξύ Αγροτικών Δήμων και αστικών Κέντρων.

Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
· Τα κοινά του περιβάλλοντος
· (διαχείριση στα δημόσια αγαθά)
· Ο ρόλος της κοινωνίας πολιτών στη πράσινη οικονομία
· Επιμέρους τομείς της πράσινης επιχειρηματικότητας
· Οι ενεργειακές κοινότητες
· η ζεύξη της πράσινης επιχειρηματικότητας
με την κοινωνική οικονομία

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
· ανάγκες συμπληρωματικότητας στο σύστημα υγείας
· Υπηρεσίες πρόληψης και μετανοσοκομιακής μέριμνας
· Δομές κοινωνικής φροντίδας (παιδιά, Τρίτη ηλικία και άτομα με αναπηρία)
· Κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία
· Υποστηρικτικές δομές εθελοντών
·

ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ
ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ
· Τα κοινά της πολιτιστικής κληρονομιάς
· Το κοινό πολιτιστικό προϊόν
· Ο τουρισμός κοινωνικής εμπειρίας
· Η πολιτιστική ξενάγηση (από συλλόγους
και κοινωνικούς συνταρισμούς)
· Πολιτιστικοί δρόμοι και μονοπάτια
· Τα θεματικά και πολιτιστικά Πάρκα

Το ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
· τοπικά και περιφερειακά δίκτυα
· Καταναλωτικές οργανώσεις
· περιβαλοντικές οργανώσεις
· Εθελοντικές οργανώσεις παντός τύπου

ΤΑ ΟΦΕΛΗ

· Ενίσχυση του τοπικού εισοδήματος
· Ενίσχυση των «θεσμών Αλληλεγγύης»
· Αποτροπή του οικονομικού και κοινωνικού αποκλεισμού
· Συμβολή στη ποιότητα ζωής
· Η στήριξη στη κοινωνική καινοτομία
· Η Ενίσχυση της εμπιστοσύνης στο θεσμό της Τ.Α

Σημ. Η τιτλοποίηση αυτή σύντομα θα κυκλοφορήσει αναλυτικά ως βιβλιαράκι εγχειρίδιο για να κατατεθεί σε όλους τους Δήμους και τις Περιφέρεις της χώρας ως εισηγητικό κείμενο από τις Τοπικές ενώσεις φορέων Κοινωνικής Οικονομίας και τις ομοσπονδίες συλλόγων που εκφράζουν το κοινωνικό κεφάλαιο της κάθε περιοχής. Κάθε ενδιαφερόμενος φορέας έχει το δικαίωμα να καταθέσει σχετικές προτάσεις στο Δημοτικό Συμβούλιο της περιοχής του.

Η ΠΕΣΚΟ Πανελλήνια Ένωση συμπράξεων Κοινωνικής οικονομίας και το ΙΝΜΕΚΟ Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικής Οικονομίας μπορεί να στηρίξει συμβουλευτικά κάθε Τοπική πρωτοβουλία αφού από καιρό λειτουργούν ως φορείς εθελοντικής και αλληλέγγυας συμβουλευτικής.

Τηλ. Επικοινωνίας 210 8813761

E mail: peskonet@gmail.gr

Για την επικοινωνία: Κώστας Οικονομόπουλος , Βασίλης Τακτικός , Δημήτρης Μιχαηλίδης