Το μοντέλο της Κοινωνικής Οικονομίας ως νέα πολιτική πρόταση

Το θεσμικό πλαίσιο, με το οποίο προσδιορίζεται εννοιολογικά η έννοια της Κοινωνικής και Συνεταιριστικής Οικονομίας στη χώρα μας, , που αντιγράφει το πρότυπο του γαλλικού μοντέλου κοινωνικής και συνεταιριστικής οικονομίας, το εισάγει ο   ν.  4019/2011.

Ως  Κοινωνική Οικονομία ορίζεται: "το σύνολο των οικονομικών, επιχειρηματικών, παραγωγικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αναλαμβάνονται από νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων, των οποίων ο καταστατικός σκοπός είναι η επιδίωξη του συλλογικού οφέλους και η εξυπηρέτηση γενικότερων κοινωνικών συμφερόντων"

Ως φορέας της Κοινωνικής Οικονομίας, θεσπίζεται η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.). Πρόκειται για σύγχρονη μορφή  αστικού συνεταιρισμού με κοινωνικό σκοπό και διαθέτει εκ του νόμου την εμπορική ιδιότητα.

Ανάλογα με τον ειδικότερο σκοπό τους, μπορούν να δημιουργηθούν οι ακόλουθες Κοιν.Σ.Επ.: α) Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης, β) Κοιν.Σ.Επ. Κοινωνικής φροντίδας, γ) Κοιν.Σ.Επ. Συλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού.

Για την ενίσχυση δε, δράσεων Κοινωνικής Συνεταιριστικής Οικονομίας, παρέχονται συγκεκριμένα Χρηματοδοτικά Εργαλεία ή άλλες κρατικές ενισχύσεις.

Το έτος 2014 η Ευρωπαϊκή Ένωση εισήλθε σε μία Νέα Προγραμματική Περίοδο (2014-2020).  Η μετάβαση αυτή απαιτούσε εντατική προετοιμασία και μεθοδικό σχεδιασμό από όλα τα Κράτη-Μέλη.  Αφετηρία της συζήτησης για το μέλλον της Πολιτικής Συνοχής, αποτέλεσε η δημοσίευση, τον Νοέμβριο του 2010, της 5ης Έκθεσης για την Πολιτική Συνοχής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου παρουσιάζεται λεπτομερώς η πρόοδος που σημειώθηκε στους τομείς της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, καθώς και η συνεισφορά της Ε.Ε. και των εθνικών και περιφερειακών κυβερνήσεων στην πρόοδο αυτή. Η έκθεση εξετάζει την πολιτική συνοχής υπό το πρίσμα της οικονομικής κρίσης και της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

Το παραπάνω πλαίσιο αποτελεί τη νομική βάση για την ανάπτυξη τέτοιων δράσεων, αποδεικνύεται όμως ελλιπές αλλά και πλέον ανεπίκαιρο, ώστε να καθίσταται αναγκαία η βελτίωσή του.  Άλλο τόσο αναγκαία προβάλει η ανάγκη σχετικής ενημέρωσης των πολιτών.

Η κοινωνική συνεταιριστική οικονομία, είτε με τη μορφή δράσεων αλληλεγγύης, είτε ως μοντέλο κοινωνικής ένταξης, κυρίως όμως με μορφή παραγωγικών επιχειρήσεων, μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική μορφή οικονομικής δραστηριότητας, συλλογικής και μη εξαρτημένης εργασίας, προβάλλοντας νέο παραγωγικό – κοινωνικοοικονομικό σχήμα.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει, που η παραδοσιακή μορφή καπιταλιστικής οικονομίας, παρά τις διακηρύξεις αναφορικά με τη δυνατότητα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας και της οικονομικής δραστηριότητας, αποδεικνύεται αναποτελεσματική,  διαιωνίζει κοινωνικές ανισότητες και οδηγεί σε εξάντληση των φυσικών πόρων και σε περιβαλλοντική καταστροφή.

Αντίστοιχα, τα σοσιαλιστικά πειράματα όπου εφαρμόστηκαν, παρά τις επιμέρους κοινωνιστικές - κρατικές δομές που ανέπτυξαν, δεν αποδείχθηκαν εν τέλει  παρά μορφές κρατικού καπιταλισμού, που μάλιστα χαρακτηρίζονταν από δημοκρατικό έλλειμμα και επίσης τραγική έλλειψη σεβασμού στους περιβαλλοντικούς κανόνες με ανυπολόγιστες συνέπειες για το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.

Η ανάγκη για μια νέα αντίληψη για την οικονομία, την αλληλεγγύη, την αυτο-οργάνωση, το περιβάλλον, τα δικαιώματα, η ανάγκη για τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης του σύγχρονου ανθρώπου με τα υλικά αγαθά, για τη δημιουργία ενός νέου οικονομικού και κοινωνικο-οικονομικού μοντέλου,  που θα ξεκινά από τη βάση, προβάλλει πιο έντονη από ποτέ.

Η Κοινωνική Οικονομία δεν είναι απλά μια ακόμη μορφή αναπτυξιακής δράσης, άλλο ένα start up ή έστω  ως προοπτική εξόδου από την οικονομική και πολιτική κρίση.

 Ταυτόχρονα η οικολογική αντίληψη δεν εξαντλείται σε "ορθή" περιβαλλοντική διαχείριση.

Η Κοινωνική Οικονομία ι, πέρα από τις επιμέρους προσπάθειες ένταξής της στη συνολική οικονομία, νοείται ιδίως ως δομική αλλαγή, ως οικονομικο-πολιτικό σύστημα, βασισμένο στις αρχές της συλλογικής δράσης, της συμμετοχικής δημοκρατίας, της Οικολογίας.

Είναι πολιτικό όραμα και στάση ζωής.

Νικολέτα Μπιτούνη