Σχολικές Κοινότητες

Σε μια κοινωνία που όλα γύρω μοιάζουν να καταρρέουν, όλοι αναζητούμε σταθερές δομές που θα μας προσφέρουν αφενός ασφάλεια και αφετέρου ένα πεδίο δράσης και δημιουργίας.

            Το ερώτημα που αναδύεται όμως είναι το εξής: τι γίνεται αν τέτοιες δομές δεν υπάρχουν πια;  Και ακολουθούν μια σειρά από προβληματισμούς και ερωτήματα. Σε ένα νοσηρό οργανισμό με «πολυοργανική» βλάβη, όπως η σημερινή κοινωνία, τί ελπίδες επιβίωσης έχει μια τέτοια δομή; Πως μπορούμε να εξασφαλίσουμε τη βιωσιμότητά της;  Πως μπορεί να υλοποιηθεί; Με ποια κίνητρα; Και πολλά άλλα ανάλογα ερωτήματα.

            Μιλώντας με ιατρικούς όρους. Σε ένα νοσηρό οργανισμό όπου νοσεί το «όλον» φροντίζουμε αφενός να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό του και αφετέρου να διαχειριστούμε τις δυσλειτουργίες των επιμέρους ζωτικών οργάνων σε επίπεδο κυττάρου. Η αναλογία στην κοινωνία μας είναι η εξής:

Κοινωνία → οργανισμός

Ζωτικό όργανο → επιμέρους κοινότητες

Κύτταρο → άτομο

Είναι σαφές λοιπόν πως αν θέλουμε να μιλάμε για μια υγιή κοινωνία των πολιτών, θα πρέπει να διασφαλίσουμε την συμμετοχή υγιών επιμέρους μονάδων που ενδυναμώνουν και δεν αποδυναμώνουν την ομάδα.

Περνώντας λοιπόν από τον προβληματισμό στην εφαρμογή του σκεπτικού αυτού. Ποιο είναι το πλαίσιο που μας προσφέρει ένα πρόσφορο πεδίο δράσης και εφαρμογής αυτού του τρόπου σκέψης;

Η απάντηση είναι απλή: η σχολική κοινότητα.

Αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνίας μας, όπου η εμπιστοσύνη διέπει τις σχέσεις των μελών. Η θεραπεία λοιπόν αυτού του ζωτικού οργάνου μπορεί να οδηγήσει στην εξυγίανση του οργανισμού της κοινωνίας.

Τι εννοούμε όμως λέγοντας «θεραπεία»;

Δυστυχώς αν και ζούμε στην εποχή της άκρατης πληροφόρησης, ο κύριος χαρακτήρας της εκπαιδευτικής διαδικασίας εμμένει και παραμένει στην παλιά μέθοδο και αντίληψη, χωρίς να δείχνει στα παιδιά τον τρόπο που η πληροφόρηση μπορεί να μετουσιωθεί σε γνώση περνώντας από το μονοπάτι της αυτογνωσίας.

Πως μπορεί ένας αυριανός πολίτης να είναι ενεργός όταν δεν εκπαιδεύεται στην ανάληψη της ευθύνης του, την αυτενέργεια, τη συμμετοχικότητα;

Τρεις είναι οι βασικές ανάγκες κάθε ανθρώπινης ύπαρξης για να βρίσκεται σε ισορροπία:

·         Να νιώθει ότι ανήκει κάπου («ανήκειν»),

·         Να μοιράζεται,

·         Να δημιουργεί

Άραγε πόσο καλύπτει αυτές τις ανάγκες η εκπαιδευτική διαδικασία;

Πόση βαρύτητα δίνεται πέρα από τις γνώσεις στην καλλιέργεια των κοινωνικών δεξιοτήτων και των αξιών;

Ποια εφόδια δίνονται σε ένα μαθητή έτσι ώστε να διασφαλιστεί η διαμόρφωση ενός ενεργού πολίτη;

Ποιος είναι ο ρόλος των ενηλίκων της σχολικής κοινότητας (γονιών-εκπαιδευτικών);

Τι διδάσκουμε στα παιδιά μέσα από το παράδειγμά μας;

Μήπως εμείς είμαστε αυτοί που πρέπει να επανεκπαιδευτούμε;

Τη μέθοδο την καθόρισε ο Αριστοτέλης: όσα πρέπει να κάνουμε αφού τα μάθουμε, τα μαθαίνουμε κάνοντάς τα.

Μετατρέποντας τον προβληματισμό σε πράξη, αυτό που μια ομάδα ανθρώπων κάναμε ήταν το εξής: διαμορφώσαμε ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικής διαδικασίας για

όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας (γονείς-παιδιά-εκπαιδευτικοί), καλύπτοντας ισομερώς τέσσερις διαφορετικούς τομείς.

·         Ποιος είναι ο κόσμος στον οποίο ζω;

(Γνώση – Αποδοχή της κατάστασης γύρω μου)

·         Πως μπορώ να επικοινωνήσω ώστε να συνυπάρξω;

(Δεξιότητες επικοινωνίας)

·         Ποιες είναι οι αξίες που διέπουν τις σχέσεις μου;

(Αυτογνωσία – κώδικας αξιών)

·         Πως μπορώ να διαχειριστώ τις δύσκολες καταστάσεις;

(Διαχείριση κρίσεων)

·         Πως μπορώ να το πετύχω όλο αυτό συμμετοχικά;

Τα αποτελέσματα μας δικαίωσαν αποδεικνύοντας πως δεν μιλούμε για ουτοπία, αλλά για επανεκπαίδευση και συνεργατισμό. Είναι απολύτως απαραίτητο η κοινωνική αλληλεπίδραση να αποτελέσει θεμέλιο λίθο της εκπαίδευσης καλλιεργώντας την πραγματική έννοια της κοινότητας, έτσι ώστε να οδηγηθούμε στην οριζόντια αλληλέγγυα οργάνωση της κοινωνίας και την κινητοποίηση των ανθρωπίνων πόρων· το πολυτιμότερο κεφάλαιο , ένα κεφάλαιο που μπορεί να μας οδηγήσει σε μια πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη.

Βούλα Νικολαΐδου